Elektrozaczep – poradnik doboru.

Elektrozaczep, ilość i różnorodność dostępnych modeli znacznie ułatwia pracę i daje wiele nowych możliwości.

Zwany również elektroryglem lub zatrzaskiem zwalniającym, służy do zdalnego otwarcia drzwi, bramek, furtek, szafek itd. Otwarcie odbywa się poprzez podanie za pomocą przewodu odpowiedniego sygnału elektrycznego. Wiele osób nie poświęca zbyt wiele czasu na dobór elektrozaczepu, traktując ten element jako mało ważny element wykonawczy. Takie podejście jest dużym błędem ponieważ znacznie ogranicza możliwości stosowania lub czasami zastosowanie źle dobranego elektrorygla wymaga szpecącego podcięcia ościeżnicy. 

Budowa elektrozaczepu

Elektrozaczepy możemy podzielić na:

• symetryczne
• niesymetryczne
• lewy
• prawy
• uniwersalny
• podstawowy
• z wyłącznikiem
• z pamięcią wewnętrzną
• z pamięcią zewnętrzną
• z wyłącznikiem i pamięcią wewnętrzną
• rewersyjny
• radialny
• z wyślizgiem
• do blachy z wyślizgiem
• wzmocnione
• wzmocnione z mikroprzełącznikiem
• do drzwi przeciwpożarowych

Postaram się krótko przybliżyć elektrozaczepy. Zacznijmy od ustalenia jakie mamy drzwi lub bramkę czyli:

Drzwi lewe czy prawe?

Odpowiedź na powyższe pytanie może być kluczowa dla wyboru elektrozaczepu.

Stań przed drzwiami w taki sposób aby otworzyć drzwi przez pociągnięcie ich do siebie. Jeśli zawias znajduje się po prawej stronie są to drzwi prawe. Jeśli zawias znajduje się po lewej stronie są to drzwi lewe.

Drzwi LEWE	Drzwi PRAWE

Powyższą zasadę możesz stosować do każdych drzwi, wewnętrznych i zewnętrznych, bez względu czy drzwi otwierają się do środka czy na zewnątrz.

Elektrozaczep symetryczny

W elektrozaczepie symetrycznym, zapadka elektrozaczepu umieszczona jest pośrodku obudowy (symetrycznie). Elektrozaczep symetryczny można zastosować do drzwi lewych i prawych.

Elektrozaczep niesymetryczny

Zapadka elektrozaczepu umieszczona jest niesymetrycznie względem obudowy. Elektrozaczep niesymetryczny może występować w wersji lewej lub prawej, przeważnie jest większy niż elektrozaczep symetryczny.

Podsumowanie

Elektrozaczep symetryczny jest uniwersalny, możemy go zastosować do drzwi lewych oraz prawych. W przypadku elektrozaczepów niesymetrycznych przy ich odwrotnym zamontowaniu może wystąpić problem z działaniem. Zapadka elektrozaczepu może znajdować się poza wycięciem przeznaczonym na zapadkę, co uniemożliwi poprawne działanie elektrozaczepu. Stąd niektórzy producenci produkują elektrozaczepy w wersji prawej i lewej. 

Lewy, prawy czy uniwersalny?

Każdorazowo trzeba sprawdzić co podaje producent elektrozaczepu, chodzi o wewnętrzną budowę mechanizmów co wiąże się z ich poprawnym działaniem w przypadku odwrotnego zamontowania. Jeśli elektrozaczep jest niesymetryczny powinniśmy wybrać lewy lub prawy (w zależności od tego jaką mamy bramkę lub drzwi). Odwrotne zamontowanie nie zawsze oznacza że elektrozaczep nie zadziała.

Aby było „łatwiej”

Elektrozaczep niesymetryczny może być uniwersalny tak jest w przypadku Łucznik Lockpol seria 800. Mimo, że elektrozaczep jest niesymetryczny jest uniwersalny czyli można go zamontować do drzwi lewych i prawych.

Dla uproszczenia elektrozaczep symetryczny zawsze jest uniwersalny.

Elektrozaczep podstawowy

Czyli taki, który w stanie beznapięciowym (brak zasilania) jest zamknięty, drzwi nie da się otworzyć. Podanie napięcia np. wciśnięcie przycisku w domofonie, otwiera elektrozaczep i umożliwia otwarcie drzwi. Czas otwarcia elektrozaczepu jest tak długi jak długo podajemy napięcie zasilające elektrozaczep. Brak zasilania np. przestaliśmy naciskać przycisk otwierania bramki w domofonie  powoduje zamknięcie elektrozaczepu, nie da się otworzyć bramki.

Elektrozaczep z wyłącznikiem

Działa podobnie jak elektrozaczep podstawowy. Dodatkowo posiada wbudowaną mechaniczną blokadę, która po ręcznym załączeniu blokuje elektrozaczep w stanie otwartym (bez względu na zasilanie). Chcąc elektrycznie sterować elektrozaczepem (zamykać i otwierać drzwi) należy zwolnić blokadę mechaniczną.

Przykładem zastosowania może być np. szkoła.  Wejście do szkoły ma być otwarte w godzinach 7:30 – 8:00. Wystarczy o 7:30 przestawić mechaniczną blokadę w stan otwarcia następnie o 8:00 wyłączyć mechaniczna blokadę. Wówczas po godzinie 8:00 wejście lub wyjście ze szkoły będzie możliwe tylko po podaniu na elektrozaczep napięcia.

Elektrozaczep z pamięcią wewnętrzną

Jest otwierany pojedynczym impulsem. Elektrozaczep bez podania napięcia jest zamknięty (jak podstawowy), ale po podaniu napięcia otwiera się do czasu aż fizycznie bramka lub drzwi nie zostaną otwarte. Zamknięcie bramki powtórnie blokuje elektrozaczep. 

W przypadku zastosowania pamięci wewnętrznej gdy drzwi otworzą się a prąd będzie nadal zasilał elektrozaczep ten pozostanie nadal otwarty. Wywołuje to konieczność ponownego otworzenia drzwi po ich zamknięciu – wtedy zaczep przejdzie w stan zamknięty. Powstaje wtedy zjawisko konieczności tzw. „podwójnego zamykania drzwi”, które to tak bardzo irytuje użytkowników. Rozwiązaniem tego problemu jest ustawienie bardzo krótkiego czasu podawania impulsu elektrycznego do elektrozaczepu (niektóre systemy domofonowe lub zasilacze mają taką możliwość) lub po prostu zastosowanie elektrozaczepu z pamięcią zewnętrzną.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

UWAGA!

Producenci określają przez jaki czas powinno być podawane napięcie otwarcia. Przykładowo Łucznik Lockpol określa impuls około 1 sekundy.

Przykładem zastosowania może być domek jednorodzinny. Wychodząc z domu na chwilę naciskamy przycisk otwarcia bramki. Elektrozaczep „pamięta” że ma być otwarty. Mimo że nie dostaje już zasilania jest otwarty do czasu fizycznego otwarcia bramki, które powtórnie blokuje elektrozaczep. Jeżeli nas ktoś uprzedzi i wejdzie/wyjdzie przez bramkę przed nami, zamknie nam bramkę przed nosem – nie wyjdziemy. 

Elektrozaczep z pamięcią zewnętrzną

Jest otwierany pojedynczym impulsem (tak jak z pamięcią wewnętrzną). Powstał ponieważ było poro błędów podczas podłączenia elektrozaczepu z pamięcią wewnętrzną. Elektrozaczep bez podania napięcia jest zamknięty (jak podstawowy), ale po podaniu napięcia otwiera się do czasu aż fizycznie bramka lub drzwi nie zostaną otwarte. Zamknięcie bramki powtórnie blokuje elektrozaczep. 

Jeżeli instalator założył elektrozaczep z pamięcią wewnętrzną do furtki, ale zastosował – nie 1 sekundowe otwarcie, tak jak powinno być powyżej. Ale np. 10 sekund i my w tym czasie wyjdziemy z posesji. Zamkniemy drzwi a prąd przez jeszcze choćby 1 sekundę będzie zasilał elektrozaczep, to jeszcze jedno otwarcie będzie możliwe. Innymi słowy, pierwsza osoba, która podejdzie do furtki po naszym wyjściu – otworzy sobie furtkę bez problemu (nawet jeśli miną 2-3 godziny). 

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Zaletą pamięci zewnętrznej jest czujnik (zapadka) umieszczona i widoczna w elektrozaczepie. 

Obrazowo tłumacząc, gdy podajemy napięcie, elektrozaczep zostaje zwolniony, drzwi otwierają się, zapadka zamka zwalnia dźwignię pamięci a elektrozaczep przechodzi w stan zamknięty.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

UWAGA!

W elektrozaczepach z pamięcią zewnętrzną również należy zwrócić uwagę na zalecaną przez producenta długość impulsu. Najczęściej zalecany jest impuls około 1 sekundy. 

Elektrozaczep z wyłącznikiem i pamięcią wewnętrzną

Wyłącznik pozwala na mechaniczne zablokowanie elektrozaczepu w pozycji otwartej, pamięć pozwala na otwarcie jednym impulsem. W jednej obudowie połączenie dwóch wyżej opisanych funkcjonalności, elektrozaczepu z wyłącznikiem i elektrozaczepu z pamięcią wewnętrzną.

Elektrozaczep rewersyjny

Działa odwrotnie niż elektrozaczep podstawowy. Elektrozaczep rewersyjny w stanie beznapięciowym (brak zasilania) jest otwarty. Po podaniu napięcia (zasilania) elektrozaczep się blokuje uniemożliwia otwarcie drzwi.

Stosowany na ciągach ewakuacyjnych – drzwi mają być cały czas zamknięte to podajemy prąd.

Jeżeli następuje ewakuacja, odcięcie prądu w całym budynku spowoduje otworzenie się drzwi. Ludzie mogą się swobodnie wydostać.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Elektrozaczep radialny

To elekrozaczep w którym zapadka bardziej chowa się do środka elektrozaczepu niż jak w podstawowym modelu otwiera się na zewnątrz.

Dzięki temu nie trzeba wycinać aż tak dużego otworu w futrynie drzwi. Co często jest nieestetyczne. Usprawnia również pracę samego zaczepu.

Mniej siły potrzeba do otworzenia drzwi.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Elektrozaczep z wyślizgiem

Dzięki specjalnej konstrukcji umożliwia zamontowanie w futrynie drzwi bez wycinania otworu dla uchylenia się zapadki otwierającej drzwi lub bramkę. Jest niewidoczny z zewnątrz, schowany wewnątrz ościeżnicy. 

Elektrozaczep do blachy z wyślizgiem

Niektórzy producenci mają w ofercie elektrozaczepy, które wyślizg mają realizowany przez specjalnie dopasowaną blachę. Należy zwrócić uwagę aby dobrze dobrać blachę do elektrozaczepu lub elektrozaczep do blachy 😉 

Elektrozaczep wzmocniony

w stanie zamkniętym wytrzymują nacisk około 1 000 kg czyli 1 tony. Standardowy elektrozaczep w stanie zamkniętym wytrzymuje nacisk około 300 kg. 

Obrazowo, jeśli kilka osób będzie napierać na drzwi zamknięte standardowym elektrozaczepem drzwi powinny się otworzyć przy nacisku około 300 kg. Jeśli zastosujemy elektrozaczep wzmocniony siła z jaką będzie trzeba napierać na drzwi aby się otworzyły będzie wielokrotnie większa około 1 tony.

UWAGA!

Dane na podstawie ŁUCZNIK LOCKPOL. W zależności od producenta wartości te mogą się różnić od podanych. 

Elektrozaczep wzmocniony z mikroprzełącznikiem

Wytrzymuje większy nacisk (wzmocniony) i jest wyposażony w dodatkową dźwignię oraz styk sygnalizacyjny. Dźwignia mechanicznie kontroluje czy zatrzask drzwi znajduje się w elektrozaczepie (drzwi zamknięte). 

Elektrozaczep daje informację zwrotną, np. do ochrony, portierni, systemu alarmowego itp. czy drzwi są w danym momencie zamknięte czy otwarte. Elektrozaczep może mieć podawane napięcie, czyli być otwarty ale nikt nie musi otworzyć drzwi. I drzwi będą zamknięte. Lub odwrotnie, drzwi modą być otwarte bo nikt ich nie zamknął albo podłożył „cegłę” a elektrozaczep będzie zamknięty. W takich sytuacjach informacja zwrotna będzie przekazywała w jakim położeniu są drzwi.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Elektrozaczep do drzwi przeciwpożarowych

Rolą elektrozaczepu w drzwiach przeciwpżarowych (ppoż) jest utrzymanie drzwi zamkniętych tak aby pożar nie mógł się rozprzestrzeniać. Zwykły elektrozaczep wytrzymuje temperaturę około 400 ^oC natomiast elektrozaczep ppoż musi wytrzymać temperaturę 1 000 ^oC przez minimum 60 minut. 

Każdy elektrozaczep ppoż posiada certyfikat, który zezwala montować go w drzwiach przeciwpożarowych.

Elektrozaczepy do drzwi przeciwpożarowych muszą spełniać wymogi Rozporządzenia 305/2011 do którego jest norma zharmonizowana PN-EN 14846:2010.

PN-EN 14846:2010 – wersja polska

Okucia budowlane — Zamki — Zamki i zaczepy elektromechaniczne — Wymagania i metody badań

Określono wymagania i metody badań dotyczące wytrzymałości, zabezpieczenia, trwałości i funkcji elementów elektrycznych i elektronicznych do wszystkich typów zamków elektromechanicznych wraz zaczepami stosowanych w drzwiach (łącznie z drzwiami balkonowymi i drzwiami wejściowymi do budynków). Wymagania odnoszące się do czysto mechanicznych właściwości wyrobów objętych niniejszą Normą Europejską są podane w EN 12209

Źródło: http://sklep.pkn.pl/pn-en-14846-2010p.html

Konwertery

Niektóre elektrozaczepy mają możliwość zastosowania zewnętrznego konwertera zwiększającego nacisk do 50 N

Nacisk wstępny – jest to nacisk gdy ktoś napiera na zamknięte drzwi. Ten nacisk, powoduje naprężenie wszystkich elementów – język zamka naciska na język elektrozaczepu, a ten naciska na kolejne zapadki i części. Nacisk taki powoduje naprężenie wszystkich elementów układu. W takiej sytuacji jeżeli podamy napięcie, elektrozaczep nie odblokuje się i drzwi się nie otworzą. Musimy najpierw przestać naciskać na drzwi, elementy się rozsprzęglą i dopiero nastąpi otwarcie drzwi.

Konektor sprawia, że te drzwi można otworzyć pomimo występowania tego nacisku (do wartości 50 N). Jeżeli nacisk jest większy niż 50 N, problem ten będzie dalej występował.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Wartość 50 N (Niutonów) ciężko sobie wyobrazić, w bardzo dużym uproszczeniu można przyjąć że jest to siła z jaką napiera na podłoże 5 litrowa butelka wody.

Cewka

Zwróć uwagę na napięcie zasilania elektrozaczepu.

Najczęściej spotykane jest zasilanie: 6 , 12, 24 V napięcie przemienne AC, stałe DC, lub uniwersalne AC / DC. 

Naturalnie nasuwa się pytanie jak długo można zasilać cewkę elektrozaczepu napięciem?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Każdorazowo należy sprawdzać w dokumentacji producenta przez jaki czas cewka elektrozaczepu może być zasilana. Zobacz poniższy fragment dokumentacji technicznej jednego z elektrozaczepów. W zależności od wartości napięcia zasilającego zmienia się maksymalny czas przez jaki cewka może być pod napięciem. 

W praktyce, dotarcie do informacji o maksymalnym czasie przez jaki cewka może znajdować się pod napięciem jest bardzo trudna. Niewielu producentów podaje tą informację w ogólnodostępnych materiałach, a uzyskanie informacji od polskiego dystrybutora lub sprzedawcy często jest niemożliwe. W takim przypadku sugeruję wybór elektrozaczepu, którego producent podaje w dokumentacji technicznej taki parametr.

Klasa użytkowania

Kupując elektrozaczep zwróć uwagę gdzie będzie montowany? 

Istnieją 3 klasy użytkowania opisujące gdzie dany elektrozaczep powinien być montowany aby długo nam służył.

• Klasa 1 – użytkowany przez osoby mające wysoką motywacje do uważnego posługiwania się drzwiami – np. domy jednorodzinne itp. Innymi słowy, użytkownik będzie dbał i obchodził się delikatnie bo to jego własność 😊
• Klasa 2 – użytkowany przez osoby mające średnią motywacje do uważnego posługiwania się drzwiami – np. biura.
• Klasa 3 – użytkowany przez osoby mające niską motywacje do uważnego posługiwania się drzwiami – budynki publiczne, urzędy, stadiony.

Autor: przedstawiciel handlowy Polskiego producenta elektrozaczepów, firmy ŁUCZNIK

Na rynku dostępne są elektrozaczepy różnych producentów. Poszczególni producenci mogą inaczej nazywać podobne funkcje, lub mogą wprowadzić na rynek produkty z funkcjami, których tu nie opisałem (poniżej przykład z katalogu ORNO). Tworząc artykuł korzystałem głównie z o oferty polskiego producenta Łucznik Lockpol.

Osprzęt dodatkowy

Wybierając elektrozaczep warto zastanowić się czy nie przyda Ci się osprzęt dodatkowy taki jak:

• blachy czołowe,
• kontakty dwu, trzy lub czterostykowe,
• obudowy,
• osłony przewodów.
  

A Ty co sądzisz w tym temacie? Zamieść swój komentarz.

Udostępniaj LEGALNIE! Czyli jak? Zobacz >>