Tomasz – Czy przy oddaniu budynku do eksploatacji powinny być załączone pomiary kabli do domofonu, antenowego, sieciowego, ppoż?
Pytanie
Mam takie pytanie, czy przy oddaniu budynku do eksploatacji powinny być załączone pomiary kabli do domofonu, antenowego, sieciowego, ppoż? I jakie? Czy wszystkie odcinki pętli w instalacji ppoż (również między czujkami np. 3 m) muszą mieć zrobione pomiary i na jakiej podstawie? Często słyszy się, że pomiary kabli elektrycznych to tak, a pozostałych to nie. Przecież widać (słychać), że domofon działa. Tym bardziej, że powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego tego nie wymagają.
Tomasz
Nie ma jednoznacznych wymagań
dotyczących pomiarów instalacji zasilanych napięciem bezpiecznym. W praktyce oznacza to, że ich przegląd opiera się przede wszystkim na oględzinach i weryfikacji poprawnego działania układu.
Odpowiedź na Pana pytanie uzależniona jest w dużej mierze od świadomości inwestora i dbania o własne interesy. O ile ze względów bezpieczeństwa (zagrożenia dla zdrowia i życia) istnieje prawem narzucona konieczność dokonywania określonych pomiarów, o tyle przy napięciach dotykowych dopuszczalnych długotrwale nie ma takiego wymogu.
Kable i przewody teletechniczne np. skrętki komputerowe, przewody antenowe, alarmowe, magistrale EIB itd. w normalnym użytkowaniu nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia i życia, ale źle ułożone, lub wadliwie wykonane mogą doprowadzić do strat związanych z przesyłem danych np. wolniej działający internet, błędy w komunikacji pomiędzy urządzeniami, itd.
Zagadnienie prawidłowego doboru i montażu kabli teletechnicznych opisałem w artykule: Jak dobrać i ułożyć kable i przewody teleinformatyczne?
Pomiary kabli w instalacji PPOŻ
Nawiązując do Pana pytania, urządzenia przeciwpożarowe podłączone do rozdzielnicy 230 V muszą spełniać wymogi Polskiej Normy PN-HD 60364-6:2016-07 (szczególnie w zakresie zasilania i ochrony przeciwporażeniowej). Zagadnienie dotyczy również przycisków, wyłączników przeciwpożarowych (nie dotyczy przycisków wyłączających UPS, gdyż sterowanie są napięciem 24 V).
Jak często dokonywać pomiarów kabli?
Jako termin następnego badania najczęściej przyjmuje się 1 rok, analogicznie jak wykonanie sprawdzeń urządzeń przeciwpożarowych.
Pomiary kabli teletechnicznych
Dla przewodów w obwodach niskoprądowych nie znam aktu prawnego, który by narzucał obowiązek dokonywania pomiarów.
Pewne informacje, raczej zalecenia znajdują się w wytycznych CNBOP w dokumencie: CNBOP-PIB W-0001 wydanie 1 grudzień 2014 r.
Kilka wybranych fragmentów poniżej:
Wytyczne CNBOP
5.1 Warunki przekazania systemu do użytkowania
…
Po zakończeniu instalacji należy uzgodnić zasady formalnego przekazania systemu do nabywcy (lub użytkownika) i formalnej akceptacji systemu przez nabywcę (lub jego przedstawiciela).
Podczas uruchomienia systemu należy dokonać szczegółowej kontroli, w celu stwierdzenia czy praca systemu jest zgodna z oczekiwaniami, czy użyte materiały i komponenty są zgodne z wytycznymi, czy dokumentacja, rysunki i instrukcje obsługi dotyczą zainstalowanego systemu.5.2 Próby i badania systemów SSP
Wykonać pomiary ciągłości linii dozorowych, rezystancji i stanu izolacji,
Zwrócić uwagę na polaryzację linii dozorowych,
Pozostałe badania funkcjonalne systemu wskazane przez producenta (próby pożarowe, sygnalizacja uszkodzeń, zasilanie rezerwowe, połączenie z systemem DSO, realizacja działań zgodnie itp.);
Potwierdzenie wykonania systemu zgodnie z wymaganiami zawartymi w projekcie (oględziny wykonanych linii / tras kablowych, rozmieszczenia i podłączenia elementów systemu itp.).5.3. Próby i badania systemów DSO
…
Próby elektryczne – pomiary ciągłości instalacji, stanu izolacji oraz impedancji linii głośnikowych;
Pozostałe badania funkcjonalne systemu wskazane przez producenta (próby pożarowe, sygnalizacja uszkodzeń, zasilanie rezerwowe, połączenie z systemem SSP itp.);
Potwierdzenie wykonania systemu zgodnie z wymaganiami zawartymi w projekcie (oględziny wykonanych linii głośnikowych / tras kablowych, rozmieszczenia i podłączenia głośników, tekstów komunikatów itp.).5.5. Listy kontrolne dla SSP
5.5.2. Sprawdzenie instalacji linii dozorowych i sygnałowych:
- Czy zastosowano odpowiednie certyfikowane przewody o klasie PH30/PH60/PH90 w zależności od wymagań?
- Czy zastosowano odpowiednie certyfikowane zespoły kablowe o klasie E30/E60/E90 w zależności od wymagań?
- Czy przewody linii są instalowane przy pomocy osprzętu umożliwiającego ich pracę w warunkach pożaru? Czy są stosowane certyfikowane uchwyty, kołki metalowe, odpowiednio dobrane odległości między nimi?
- Czy korytka (metalowe) są mocowane w sposób uniemożliwiający ich odginanie?
- Czy łączenia przewodów są wykonywane przy użyciu puszek z kostkami ceramicznymi?
Źródło: CNBOP-PIB W-0001 wydanie 1 grudzień 2014 r.
Podsumowując pomiary kabli
Konieczność wykonania badań i sprawdzeń odbiorczych (w tym również pomiarów) wynika z prawa budowlanego:
Art. 57. 1. Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub
wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć:4) protokoły badań i sprawdzeń;
Źródło: Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
Sytuacja zmienia się, jeśli instalacja teletechniczna ma mieć wydłużoną gwarancję np. na 25 lat na okablowanie strukturalne. Wówczas producent bardzo precyzyjnie podaje warunki (w tym również konieczność dokonania pomiarów) na podstawie których udzielana jest gwarancja. Przeprowadzana jest certyfikacja okablowania.
Najczęściej popełniane błędy
Szczególnie groźne są dwie sytuacje, których bez pomiarów nie widać, podłączony sprzęt działa, ale nie osiąga pełnych możliwości. Przyczyną takiej sytuacji najczęściej są instalatorzy lub budowlańcy:
 |
Wilgoć, która dostaje się do wnętrza kabla lub przewodu.
Przyczyną jest źle dobrany kabel lub przewód, uszkodzona izolacja lub niezabezpieczona lub źle zabezpieczona końcówka kabla lub przewodu na etapie przechowywania, transportu lub instalacji. Porównaj wykresy! Przejdź do artykułu >> |
| Uszkodzenie wewnętrznej struktury kabla lub przewodu.
Przyczyną jest zbyt mocne zgięcie kabla lub przewodu na etapie magazynowania, transportu, lub instalacji. Zobacz wyniki pomiarów! Przejdź do artykułu >> |
 |
Umowa – wzór
Częściej zdarza się, że inwestor na etapie spisywania z wykonawcą umowy, wymaga określonych pomiarów. Zagadnienie sporządzania umowy, która zabezpiecza interesy inwestora i wykonawcy (wraz z szablonem do pobrania) opisałem w artykule zatytułowanym: Po co mi umowa?
W omawianym temacie pomiarów kabli teletechnicznych, próbowałem również zasięgnąć informacji w różnych instytucjach oraz bezpośrednio u producentów.
Najczęściej uzyskiwałem wymijającą odpowiedź, że zakres badań i sprawdzeń należy szukać w normach, innych przepisach, DTR-kach urządzeń, oraz informacjach podawanych przez producentów. Instytucje i producenci w większości twierdzą, że odpowiednie przepisy powinna znać osoba, która wykonuję instalacje i ma do tego odpowiednie uprawnienia.
Niestety w praktyce bardzo ciężko jest dotrzeć do jakichkolwiek informacji, które są bardzo mocno porozrzucane po różnych dokumentach. W przygotowaniu tego opracowania bardzo pomocni okazali się zaprzyjaźnieni „informatycy” oraz eksperci z firm: Eaton, Bitner, i Megger.
Pomiary kabli – gdzie szukać informacji?
Więcej informacji proponuję szukać w Polskich Normach m.in. nr:
PN-EN 50173-1:2018-07 – wersja angielska
Technika informatyczna — Systemy okablowania strukturalnego — Część 1: Wymagania ogólne.
PN-EN 50173-2:2018-07 – wersja angielska
Technika informatyczna — Systemy okablowania strukturalnego — Część 2: Pomieszczenia biurowe.
PN-EN 50174-1:2018-08 – wersja angielska
Technika informatyczna — Instalacja okablowania — Część 1: Specyfikacja instalacji i zapewnienie jakości.
PN-EN 50174-2:2018-08 – wersja angielska
Technika informatyczna — Instalacja okablowania — Część 2: Planowanie i wykonywanie instalacji wewnątrz budynków.
PN-EN 50174-3:2014-02 – wersja polska
Technika informatyczna — Instalacja okablowania — Część 3: Planowanie i wykonawstwo instalacji na zewnątrz budynków.
PN-EN 50346:2004/A2:2010 – wersja polska
Technika informatyczna — Instalacja okablowania — Badanie zainstalowanego okablowania.
PN-EN 50346:2004/A1:2009 – wersja polska
Technika informatyczna — Instalacja okablowania — Badanie zainstalowanego okablowania.
PN-EN 61935-1:2010 – wersja angielska
Wymagania dotyczące sprawdzania symetrycznych i współosiowych kablowych linii telekomunikacyjnych — Część 1: Okablowanie z symetrycznych kabli telekomunikacyjnych zgodne z serią norm EN 50173.
PN-EN 50310:2016-09 – wersja angielska
Sieci połączeń wyrównawczych w budynkach i innych obiektach budowlanych z instalacjami telekomunikacyjnymi.
PN-ISO/IEC 14763-3:2009/A1:2010 – wersja polska
NORMA WYCOFANA BEZ WSKAZANIA ZASTĘPUJĄCEJ
Technika informatyczna — Implementacja i obsługa okablowania w zabudowaniach użytkowych — Część 3: Testowanie okablowania światłowodowego.
Jakie mierniki do pomiaru kabli?
Ponieważ teletechnika bardzo dynamicznie się rozwija, i bardzo szybko pojawiają się nowe rozwiązania nie będę podawał żadnych modeli przyrządów pomiarowych. Wybierając przyrząd pomiarowy warto przejrzeć ofertę producentów: Megger, Fluke, Xtreme, Protek, Lanberg, Pro’s Kit, Weidmuller, Qoltec, Assmann.
Sugeruję uważać na nazwy przyrządów. Miernik, tester, czy przyrząd pomiarowy, za tymi nazwami (poza ceną) mogą kryć się duże różnice w jakości pomiarów związane z metodami pomiarowymi, dokładnością, błędami, zakresami pomiarowymi itd.
Prawo o miarach z dnia 11 maja 2001 r. nie określa definicji testera, czy miernika, natomiast precyzuje określenie:
przyrząd pomiarowy – urządzenie, układ pomiarowy lub jego elementy, przeznaczone do wykonania pomiarów samodzielnie lub w połączeniu z jednym lub wieloma urządzeniami dodatkowymi; wzorce miary i materiały odniesienia są traktowane jako przyrządy pomiarowe;
Źródło: Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. Rozdział 1 Art. 4. 5)
Hurtownie i sklepy dość często zmieniają nazwy produktów, tak aby były łatwiej wyszukiwane, lub jednolite z już istniejącym w danym sklepie nazewnictwem. Sugeruję przed dokonaniem zakupu sprawdzić jak producent określa urządzenie, które planuje się kupić. Sprawdzić należy co można mierzyć, oraz jakich błędów pomiarowych należy się spodziewać na danym urządzeniu pomiarowym.
Sprawdzić warto, czy wybrany przyrząd pomiarowy będzie można wzorcować?
Bo po kilku latach, skąd można mieć pewność, że wyniki pomiarów są właściwe?
Waldemar
7 września 2022 o 13:04
Dzień dobry
Polecam wnikliwą analizę rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, a dokładniej Działu IV
Wyposażenie techniczne budynków, Rozdział 8a Instalacja telekomunikacyjna. W art 192 wymienione są wymagania konstrukcyjno-eksploatacyjne różnych rodzajów torów transmisyjnych instalacji telekomunikacyjnej wewnątrz budynkowej. Dla przykładu:
192f.5.3) tłumienie toru optycznego od punktu połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną do wyjścia z gniazda lub zakończeń kabli nie powinno przekraczać wartości 1,2 dB przy długości fali 1310 nm i 1550 nm.
192f.6.1) kable współosiowe kategorii RG-6 lub wyższej, wykonane w klasie A, zawierające podwójny ekran – folię aluminiową i oplot o gęstości co najmniej 77% oraz miedzianą żyłę wewnętrzną o średnicy nie mniejszej niż jeden milimetr, przy czym tłumienie każdego z torów utworzonych z kabli współosiowych nie powinno przekraczać wartości 12 dB przy
częstotliwości 860 MHz
192f.10. W instalacji telekomunikacyjnej, o której mowa w § 192e pkt 6, do każdej telekomunikacyjnej skrzynki mieszkaniowej powinny być doprowadzone co najmniej dwa parowe kable symetryczne UTP kategorii 5 lub wyższej oraz powinny być zakończone na odpowiednim osprzęcie połączeniowym tak, aby zapewnić dla łącza lub kanału minimum charakterystykę klasy D.
Jeżeli w rozporządzeniu wymienione są parametry i ich minimalne wartości, to raczej oczywistym jest że powinny być one zweryfikowane odpowiednimi pomiarami. Tłumaczenie, że używamy materiałów o odpowiednich parametrach jest co najmniej słabe. W instalacjach telekomunikacyjnych wiele zleży od sposobu montażu. Widziałem już przewody koncentryczne i światłowodowe „dobijane” do narożników przez tynkarzy – „Bo się nie mieściły pod tynkiem”. Jedynym sposobem sprawdzenia czy instalacja telekomunikacyjna spełnia wymagania rozporządzenia jest wykonanie końcowych pomiarów właściwych dla użytego medium.
Co do kwestii Starostwa które pomiarów telekomunikacyjnych „nie wymaga” – to świadczy tylko o poziomie wiedzy (a raczej niewiedzy) urzędników. Zezwalanie na użytkowanie budynku zamieszkania zbiorowego bez pewności zapewnienia dostępu szerokopasmowego wg art. 5 pkt. 2a ustawy Prawo Budowlane stanowi rażące naruszenie wymagań podstawowych dla obiektów budowlanych. Niestety niektóre urzędy zatrzymały się na poziomie bieżącej wody, kanalizacji i nośników energii.
Niektórzy deweloperzy też.
Piotr Bibik
7 września 2022 o 23:40
Dziękuję za obszerny komentarz. Ma Pan rację, jednakże nie zmienia to faktu, że:
nie ma w praktyce możliwości zablokowania użytkowania budynku ze względu na brak wykonanych pomiarów teletechniki. Co gorsza, realnie jest niewielu instalatorów (działających na budownictwie mieszkaniowym), którzy dysponują odpowiednim sprzętem pomiarowym i co ważniejsze odpowiednią wiedzą, która pozwoli na rzetelne wykonanie pomiarów.
To przykre, ale póki świadomość inwestorów nie wzrośnie i jednocześnie nie zmienią się oczekiwania użytkowników (z niskiej ceny na wyższą jakość) to niewiele się zmieni 🙁 Słusznie Pan zauważył, że świadomość szeroko pojętego „nadzoru” działającego w segmencie budownictwa mieszkaniowego w zakresie teletechniki jest niewielka 🙁 Dodatkowo podejście większości kierowników budów (budownictwo mieszkaniowe) jest skoncentrowane na utrzymaniu niskiej ceny budowy i kontrolują w praktyce tylko rzeczy, które mogą zagrażać życiu lub naruszać stabilność konstrukcji (martwią się tylko o swoją skórę kontrolują to co może doprowadzić do wypadku). Pozostałe rzeczy są w większości pomijane. Kierownicy z którymi rozmawiałem mówią wprost, że klient płaci „grosze” więc nikt „za darmo” pracować nie chce, poza tym w większości klient buduje z kredytu i jeśli zaczną wymagać to 99 % budów wielokrotnie przekroczy planowane koszty, klient nie dostanie dodatkowego kredytu a jak nie odda danej części budowy to nie dostanie następnej transzy już zaciągniętego kredytu.
Sytuacja zmienia się jeśli mówimy o instalacjach teletechnicznych wykonywanych w firmach lub obiektach w których taka instalacja jest odpowiednio zaprojektowana i już na etapie poszukiwania instalatora wiadomo, że klient wymaga pomiarów potwierdzających jakość wykonanej pracy. W takich przypadkach często poszukiwany jest kierownik budowy (lub inna osoba mogąca przeprowadzić kontrolę) posiadający odpowiednie wykształcenie i kierunkowe doświadczenie, czyli taki, który potrafi dokonać kontroli teletechniki (w takich wypadkach dla klienta cena jest drugorzędna).
Powiem więcej, Warunki Techniczne określają również, że w każdej instalacji należy zastosować ochronę przeciwprzepięciową a jak wiadomo taka ochrona, albo jest kompletna (uwzględniająca również teletechnikę) albo jej nie ma. W tym temacie więcej napisałem w poradniku: Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe teletechniki, czyli: anten, kamer, LAN itd. – Poradnik, ale kto z osób montujących teletechnikę się tym przejmuje? Ilu znajdziemy instalatorów teletechniki (porządnych, którzy wykonują pomiary), którzy rzetelnie podchodzą również do obowiązkowego tematu zapewnienia skutecznej ochrony przeciwprzepięciowej?
Tu dochodzimy do kwestii, że w praktyce ani instalator (zasilanie), ani instalator teletechniki nie ma kompletnej wiedzy, aby rzetelnie i bezbłędnie wykonać dobrze działającą i dobrze zabezpieczoną instalację elektryczną i teletechniczną (to są zagadnienia wzajemnie się przenikające). Jedynie dobrze wykonany projekt a następnie instalacja wykonana zgodnie z projektem pozwala na prawidłowe wykonanie obu instalacji. Więcej w artykule: Czy to jest projekt instalacji odgromowej?
Sławomir Lesiak
21 września 2022 o 22:39
Przeczytałem z uwagą to co zostało napisane odnośnie pomiarów instalacji teletechnicznych. Od wielu lat wykonuję instalacje tego typu zarówno dla wielkich inwestorów, jak i indywidualnych, prywatnych. Uważam że każda instalacja, w tym również teletechniczna powinna być dopuszczona do użytkowania po wykonaniu niezbędnych pomiarów a sama instalacja powinna być wykonana zgodnie ze sztuką, zgodnie z przepisami i estetycznie a przede wszystkim zgodną z projektem.
Rozporządzenie z przed 10 laty na które powołuje się Pan Waldemar niestety jak to bywa w Polskich realiach jest w większości przypadków martwe. Wynika to przede wszystkim z braku wiedzy ogólnej inwestorów, wykonawców jak kierowników budów oraz inspektorów.
Przez te 10 lat obowiązywania rozporządzenia nadal w wielu przypadkach instalacje teletechniczne to takie piąte koło u wozu. Niewielu kierowników i inspektorów budowlanych przywiązuje do nich należytą uwagę czego efektem jest niezadowolenie przyszłych mieszkańców. Z obserwacji jakie poczyniłem wynika, że nieraz po wprowadzeniu się do nowego mieszkania klient łatwiej jest w stanie usprawiedliwić uszkodzenie płytki czy jakąś inną niedoróbkę niż brak internetu, brak sygnału telewizyjnego. Niektóre buble budowlane da się naprawić, usunąć, ale nie można nieraz w ogóle naprawić złej instalacji teletechnicznej. I tu następuje wielka irytacja klienta. Dlaczego tak się zdarza?
Jest wiele powodów.
Najważniejszy to brak rzetelnych projektów (niezmiernie rzadko takie widuje). Większość to ściągnięte żywcem z internetu i dopasowane do budynku. Brak wyszczególnionych komponentów, tabeli wartości na poszczególnych punktach. Nie ma się wtedy do czego odnieść. Do tego dorzucę jeszcze układanie okablowania przez ekipy nie mające wyobraźni jak powinno się obchodzić z okablowaniem teletechnicznym i jak je instalować. Firma instalatorska często jest wybierana z tych najtańszych tak jak i komponenty do tej instalacji. Firmy takie budują instalacje, ale nie mają sprzętu pomiarowego bo to kosztuje. To co posiadają to tanie wskaźniki. Przedstawiają nawet jakieś pomiary na życzenie inwestora, ale nie są one prawdziwe i nie są rzeczywistymi. Gdy się ma małe koszty to i robota jest tania, a to cieszy inwestora. Potem jakoś się „poklei”.
Jeżeli nie ma projektu, nie ma nadzoru, nie ma wiedzy to i o pomiarach prawdziwych nie ma mowy. Samo rozporządzenie napisane jest przez ludzi nie mających chyba za wiele doświadczenia w instalacjach teletechnicznych. Podawane są parametry włókien światłowodowych, przewodów koncentrycznych ale dla przewodów UTP podaje się jedynie kategorię przewodu i klasę w jakiej mają pracować. Podaje się tam różne wartości dla przewodów lub anten, ale doświadczony instalator, firma instalacyjna wie, że to co jest niespójne i niejednokrotnie obarczone błędnymi sformułowaniami. Błędów lub zaleceń nie przystających do możliwości technicznych elementów instalacji jest wiele. Nie ma mowy o tym jaka powinna być metodyka pomiarów i jakim sprzętem powinno się to robić.
Skoro rozporządzenie nie do końca jest jasne, brak wiedzy tych którzy powinni stać na straży jakości instalacji, brak dobrej dokumentacji technicznej, braki wiedzy i sprzętu po stronie wykonawcy, powoduje że mówienie o pomiarach jest w takim przypadku rozpatrywaniem czysto teoretycznym.
Jeśli mówimy o pomiarach to co i jak mierzyć?
Rozporządzenie wskazuje jedynie parametry zastosowanych przewodów, ale parametr przewodu potrafi się zmienić po ułożeniu go na trasach kablowych. I na końcu tak naprawdę inwestora interesuje jedynie to czy ma sygnał czy nie. Jeżeli nie ma wymogu wykonania pomiarów, sporządzenia protokołu tak jak w przypadku instalacji elektrycznej, to będzie jak jest. Czyli dowolność interpretacji jak wymagań inwestora.