Czy są jakieś akty prawne regulujące sposób w jaki ma być wykonana instalacja elektryczna bądź zmiany w projekcie…
Pytanie
Panie Piotrze, trafiłam na Pana blog szukając informacji, na temat instalacji elektrycznej w nowo budowanym domu. Kupujemy segment od dewelopera i w ramach zmian lokatorskich możemy dostosować instalację pod nasze wymagania. Wysłaliśmy projekt zmian do osoby zajmującej się nimi z ramienia dewelopera z zapytaniem czy deweloper wykona dokumentację zastępczą dla nowego rozmieszczenia gniazdek, włączników itp. zgodnie ze sztuką budowlaną (czy np. uwzględni, ze każde urządzenie elektryczne typu pralka, zmywarka, które ma styczność z wodą powinno być podłączone na osobnym obwodzie). Otrzymaliśmy informację, ze deweloper wykona zgodnie z projektem wizualnym rozmieszczenia punktów ale nie wykonuje dokumentacji zastępczej. Czy są jakieś akty prawne regulujące sposób w jaki ma być wykonana instalacja elektryczna bądź zmiany w projekcie w budynku w zabudowie szeregowej na które można się powołać?
Asia
Odpowiedź
W swoim pytaniu poruszyła Pani dwa dość skomplikowane tematy.
Co powinna zawierać instalacja elektryczna?
Napisała Pani: „każde urządzenie elektryczne typu pralka, zmywarka, które ma styczność z wodą powinno być podłączone na osobnym obwodzie”.
Nie znam aktu prawnego, który nakazuje takie rozwiązanie.
Domyślam się, że pisząc te słowa mogła mieć Pani na myśli:
- ochronę przeciwporażeniową w postaci wyłączników różnicowoprądowych na każdym obwodzie na którym jest urządzenie elektryczne, które ma styczność z wodą,
- zapis w normie N SEP-E-002 w którym określono, że każdy odbiornik o mocy równej lub większej od 2 kW należy zasilać z osobnego obwodu.
W skrócie i odniesieniu do nowo powstających budynków mieszkalnych.
Są akty prawne, które muszą być przestrzegane oraz takie, które mogą być przestrzegane. Mogą, czyli formalnie są do dobrowolnego stosowania dla chętnych.
Muszą być stosowane po uprzednim opublikowaniu w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim:
- Ustawy
- Rozporządzenia Rady Ministrów / Rozporządzenie Ministra
- Polskie Normy o ile nakaz stosowania konkretnej normy został podany w obowiązującym akcie prawnym: Ustawie lub Rozporządzeniu Rady Ministrów.
Mogą być stosowane:
- Polskie Normy, które nie zostały przywołane w Ustawie lub stosownym rozporządzeniu,
- Normy SEP,
- inne uznane opracowania techniczne.
Obowiązujący akt prawny
Odnosząc się do zadanego przez Panią pytania (ograniczyłem się, do zabezpieczeń rożnicowoprądowych i ilości obwodów), każda instalacja elektryczna musi mieć:
§ 180. Instalacja i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów rozporządzenia, przepisów odrębnych dotyczących dostarczania energii, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagań Polskich Norm odnoszących się do tych instalacji i urządzeń, powinny zapewniać:
§ 183. 1. W instalacjach elektrycznych należy stosować:
…
3)131 urządzenia ochronne różnicowoprądowe uzupełniające podstawową ochronę przeciwporażeniową i ochronę przed powstaniem pożaru, powodujące w warunkach uszkodzenia samoczynne wyłączenie zasilania, …§ 188. 1. Obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym należy prowadzić w obrębie każdego mieszkania lub lokalu użytkowego.
2. W instalacji elektrycznej w mieszkaniu należy stosować wyodrębnione obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia.
§ 189. 1. Pomieszczenia w mieszkaniu należy wyposażać w wypusty oświetleniowe oraz w niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych.
2. Instalacja oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł światła za pomocą łączników wieloobwodowych.
131 W brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 35 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 56, poz. 461), które weszło w życie z dniem 8 lipca 2009 r.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422 i z 2017 r. poz. 2285) – tekst jednolity. Rozdział 8 Instalacja elektryczna.
Powyżej przytoczyłem tylko fragment obowiązkowych wymagań. Więcej znajdzie Pani w Warunkach technicznych str. 110 do 118 choć sugeruje zapoznać się jeszcze z kolejnym działem dotyczącym instalacji telekomunikacyjnych.
Nie znam obowiązujących aktów prawnych, które by bardziej precyzowały co i jak musi być wykonane w instalacji elektrycznej.
Norma do dobrowolnego stosowania
Bardziej precyzyjne zapisy są w Normie N SEP-E-002, wydanej przez SEP (Stowarzyszenie Elektryków Polskich), a napisanej przez uznane polskie autorytety dr. inż. Antoni Klajn i prof. dr hab. inż. Henryk Markiewicz, lecz przywołana powyżej norma nie jest obowiązkowa do stosowania, a w samej normie istnieje zapis:
Norma N SEP-E-002, zwana dalej Normą, jest propozycją dokumentu, który powinien stanowić podstawę do ustalenia założeń projektowych instalacji elektrycznej w budynkach mieszkalnych w zakresie przyjmowanych mocy zapotrzebowanych mieszkań i szczytowych mocy obliczeniowych wewnętrznych linii zasilających i budynków. „Wytyczne wymiarowania i wyposażenia instalacji”, zwane dalej Wytycznymi, stanowią merytorycznie jednolitą całość z Normą i podają zbiór podstawowych zasad wykonywania poszczególnych elementów instalacji elektrycznej w budynkach mieszkalnych z punktu widzenia poprawności technicznej jak i należnego komfortu jej użytkowania. Potrzeba opracowania obydwu tych dokumentów wynika z faktu, że dotychczas w Polsce brak jest aktów prawnych precyzujących wymienione zagadnienia w sposób zadowalający, tak z prawnego jak i technicznego punktu widzenia. …
Źródło: Norma N SEP-E-002
Norma N SEP-E-002 określa MINIMALNE wymogi techniczne i została zatwierdzona przez Prezesa SEP w 2003 r. więc ma już ponad 17 lat. To ważne, ponieważ proszę przypomnieć sobie, jak mocno przez ten czas zmieniły się domowe urządzenia podłączane do instalacji elektrycznej np. telewizor, komórka, komputer, itd.
Projektanci i elektrycy, którym zależy na jakości i zadowoleniu inwestorów przyjęli tę normę jako swój minimalny standard.
Niestety w Polsce nadal obowiązuje zasada CCC, a na elektryce „zna się” każdy. Instalacje elektryczne w Polsce wykonuje często kafelkarz, murarz czy hydraulik, co doprowadza do patologicznych sytuacji w budownictwie. Nie mówi się o tym, ale w Polsce domy buduje się zbyt tanio. Praktycznie cały budynek stawia się na minimalnych wymaganiach, i jeszcze tu próbuje się oszczędzać. Developerzy w różny sposób blokują zmiany prawne, które mogłyby wpłynąć na wzrost kosztów budowy, przez co również wymogi techniczne odnośnie instalacji elektrycznych zostały daleko w tyle za dynamicznie rozwijającą się technologią.
W praktyce
Realnie gdy inwestor, któremu zaczyna brakować pieniędzy, a który nie zna się na elektryce, po prostu chce mieć w gniazdku prąd porównuje ceny, to elektryk z rzetelnie wykonanym projektem i instalacją elektryczną nie ma szans, jest kilkukrotnie droższy od nazwijmy to „obowiązujących standardów”.
Zagadnienie to szerzej opisałem w artykule: Inteligentny budynek, ile kosztuje?
Warto pamiętać, że developer to firma, która ma jeden cel – zysk. Wybudować jak najtaniej i sprzedać jak najdrożej.
Developer, ma pieniądze. Stać go na prawników i projektantów, którzy znajdą odpowiednie luki prawne aby tylko zaoszczędzić na budowie. Nikt nie przejmuje się późniejszą wygodą czy zadowoleniem kupujących. Budynek i znajdujące się w nim instalacje mają:
- przejść obowiązkowe odbiory, czyli przynajmniej teoretycznie budynek jest zgodny z projektem, który powinien być zgodny z obowiązującym stanem prawnym.
- wytrzymać 1 dzień dłużej niż obowiązuje udzielona gwarancja.
Co dalej? Niech się martwi ten, co kupił.
Podsumowanie
Wracając do zadanego przez Panią pytania, co powinna MINIMALNIE zawierać instalacja elektryczna, opisałem w artykule: Ile za elektryka, czyli za co płacisz elektrykowi?
W artykule: Instalacja elektryczna – kable i przewody – PORADNIK cz. 1 opisałem jak powinno się dobrze rozplanować i wykonać instalację elektryczną. W tym artykule również kilkukrotnie przytoczyłem wymogi podane w Normie N SEP-E-002.
Z prawnego punktu widzenia ta norma nie ma żadnej mocy, a jedynie są to rady i wskazówki autorytetów branżowych jak powinna wyglądać instalacja elektryczna w wersji MINIMALNEJ.
Wynika z tego (w kontekście Pani pytania), że jeśli instalacja elektryczna ma:
- jeden wyłącznik różnicowoprądowy,
- jeden ogranicznik przepięć
- cztery zabezpieczenia nadprądowe z podziałem na obwody:
- oświetlenia,
- gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia,
- gniazd wtyczkowych w łazience,
- gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni,
- obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia (proszę zwrócić uwagę nie określono co to są za odbiorniki).
Napisałem cztery obwody, chociaż podałem pięć punktów, ponieważ developer może założyć, że urządzeń których dotyczy punkt piaty nie będzie.
To taka instalacja spełnia wymogi minimalne, i nie znam podstawy prawnej, aby podważyć tak wykonaną instalacje elektryczną. Wszystko inne (powyżej minimalnych wymogów), może być uznane jako „luksus”, więc coś czego nie ma w standardzie za co trzeba dodatkowo zapłacić.
W mojej opinii, tak wykonana instalacja (wersja minimum), była odpowiednia dla urządzeń elektronicznych, które były w Polsce 20 lat temu, czyli na początku lat 90.
Zmiany w projekcie
Odnosząc się do drugiej części Pani pytania:
„Wysłaliśmy projekt zmian do osoby zajmującej się nimi z ramienia dewelopera z zapytaniem czy deweloper wykona dokumentację zastępczą dla nowego rozmieszczenia gniazdek, włączników itp. zgodnie ze sztuką budowlaną … . Otrzymaliśmy informację, ze deweloper wykona zgodnie z projektem wizualnym rozmieszczenia punktów ale nie wykonuje dokumentacji zastępczej. Czy są jakieś akty prawne regulujące sposób w jaki ma być wykonana instalacja elektryczna bądź zmiany w projekcie w budynku w zabudowie szeregowej na które można się powołać?”
Tu prawo jasno określa co i jak ma być wykonane.
Proponuję zapoznać się z Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1186; zmieniony przez: Dz. U. z 2018 r. poz. 2245 oraz z 2019 r. poz. 1309, poz. 1524, poz. 1696, poz. 1712, poz. 1815, poz. 2166 i poz. 2170).
Przejdź na stronę ISAP Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414 Zobacz >>
Pobierz tekst ujednolicony w PDF >>
W skrócie
Każde zmiany wprowadzone na etapie budowy to odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego. W zależności od zakresu wprowadzonych zmian mogą zostać zakwalifikowane jako istotne, lub jako nieistotne. Decyzję o kwalifikacji zmian dokonuje projektant.
Jeśli zmiany są istotne, nie można ich wykonywać przed uzyskaniem oficjalnej zgody, lecz z opisu dokonanego przez Panią można wywnioskować, że projektant zaliczy wprowadzone zmiany jako nieistotne.
W przypadku zmian nieistotnych projektant posiadający stosowne uprawnienia (w tym przypadku dotyczy instalacji elektrycznych) powinien zamieścić w projekcie budowlanym rysunek i opis wprowadzonych zmian.
Kopię rysunku wraz z opisem należy dołączyć do wniosku o pozwolenie na użytkowanie lub zawiadomienia o zakończeniu budowy. Kierownik Budowy wystawia oświadczenie o wykonaniu obiektu zgodnie z przepisami i takie oświadczenie musi być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego (jeśli taki został wyznaczony).
Dbając o własne bezpieczeństwo, należy zwrócić uwagę, czy wprowadzone zmiany mają odzwierciedlenie w protokołach z pomiarów, które obowiązkowo należy wykonać:
- oddając instalację elektryczną do eksploatacji (użytkowania),
- po dokonaniu zmian w istniejącej (użytkowanej) instalacji lub okresowo nie rzadziej niż co pięć lat.
Nawet nie znając się na elektryce, może Pani sprawdzić, czy w protokołach dotyczących Pani mieszkania będzie chociażby odpowiadająca rzeczywistości liczba gniazd, pomiary właściwej liczby wyłączników różnicowoprądowych itd.
