Instalację odgromową wykonuje się z… Pytanie wydawało się proste, tylko czy odpowiedź jest równie prosta?
Jako przykład posłużę się zapisem z pewnej dokumentacji przetargowej dotyczącej wykonania zewnętrznego LPS (zewnętrznej instalacji odgromowej):
„Zwód pionowy długości 3 m należy wykonać linką aluminiową o przekroju Ø 16 mm2 .”
Czy podejmiesz się wykonania takiego zlecenia?
Słusznie domyślasz się, że w tym zapisie jest haczyk 😉
Proponuje zapoznaj się z elementami składającymi się na instalację odgromową.
Czy powyższy zapis w dokumentacji został w ten sposób sformułowany celowo? Na to pytanie nie znam odpowiedzi. Wielu instalatorów, z którymi omawiałem to zagadnienie w pierwszej chwili deklarowało wykonanie zadania myląc dwa pojęcia: zwód pionowy z przewodem odprowadzającym.
Wróćmy do pytania z czego wykonać instalacje odgromową?
Producenci nie stanęli w miejscu. Ciągle poszerzają swoje oferty wprowadzając do sprzedaży nowe rozwiązania. Nowości w ofercie instalacji odgromowej są spowodowane:
- zgłoszeniami i prośbami jakie napływają od instalatorów,
- zmianami obowiązujących norm i przepisów,
- nowymi rozwiązaniami wprowadzanymi przez producentów pokryć dachowych lub elewacji budynków.
W tym artykule znajdziesz:
- Projekty instalacji odgromowej dla I, II, III, IV klasy LPS
- Z czego wykonać instalację odgromową?
- Wersje materiałowe
- Korozja kontaktowa
- Jaki typ dachówki?
- Zwody i przewody odprowadzające
- Jak wyprostować drut odgromowy?
- BHP – to podstawa
- Narzędzia – co może się przydać?
- Metody montażu uchwytów
- Jak zabezpieczyć uszkodzone elementy?
- Złącza odgromowe
- Uchwyty z tworzywa sztucznego – na wcisk
- Uchwyty z stali nierdzewnej – na wcisk
- Uchwyty zaciskowe
- Uchwyty skręcane
- Iglice
- Uchwyty na dachy płaskie lub z niewielkim spadem
- Elementy do naciągu
- Przydatne akcesoria
- Uziemienie
- Pomiary
- Pytania czytelników
Projekt
Instalację odgromową należy wykonywać na podstawie projektu. W zależności od klasy LPS ten sam budynek będzie miał różne projekty.
Po przeczytaniu pierwszej części artykułu nie powinieneś być tym faktem zaskoczony. Pobierz i porównaj projekty zewnętrznej instalacji odgromowej (w PDF), wykonane dla tego samego budynku.
Znajdź różnicę.
Pobierz projekt instalacji odgromowej cz 1 opis >>Pobierz projekt instalacji odgromowej cz 2 rysunki >>
Na rysunkach zaznaczone są różne rozwiązania uwzględniające klasę LPS:
| Klasa LPS |  |
| I, promień toczonej kuli 20 m | |
| II, promień toczonej kuli 30 m | |
| III, promień toczonej kuli 45 m | |
| IV, promień toczonej kuli 60 m |
Zwróć uwagę na zapis w projekcie:
Niniejsza dokumentacja nie obejmuje:
1. Instalacji przeciwprzepięciowej związanej ściśle z zewnętrzną instalacją odgromową.
2. Instalacji wyrównania potencjałów w zakresie niezbędnym dla prawidłowej pracy urządzeń na dachu.
Ponieważ do projektu pojawiło się kilka pytań na końcu artykułu zamieściłem pytania wraz z odpowiedziami.
Z czego wykonać instalację odgromową?
W pierwszej części artykułu zatytułowanej: Instalacja odgromowa – jak prawidłowo wykonać? w skrócie omówiłem najważniejsze zagadnienia dotyczące zewnętrznej instalacji odgromowej, z punktu widzenia wykonawcy. Poruszyłem zagadnienia:
- Instalacja odgromowa – prawda i mity
- Jak powstaje piorun
- Zewnętrzna ochrona odgromowa – zasada działania
- Wyładowanie atmosferyczne – jaka to energia?
- Jak ograniczyć koszty LPS?
- Czy instalacja odgromowa jest obowiązkowa?
- Jak często uderza piorun?
- Elementy zewnętrznej instalacji odgromowej
- Czy zwody można umieścić w dowolnym miejscu?
- Metody obliczeniowe
- Odstęp izolacyjny
- O co chodzi?
- Czego nie widać…
- Jak duży powinien być odstęp izolacyjny?
- Jak zmniejszyć odstęp izolacyjny?
- Wysokonapięciowe zwody izolowane
- Odstęp izolacyjny – najczęściej popełniane błędy
- Fotowoltaika, a instalacja odgromowa?
- Budynki pokryte blachą
- Co robić gdy nie da się zachować odstępu izolacyjnego?
- Wymagania stawiane elementom zewnętrznego LPS
- Zalecenia montażowe
- Czego oczy nie widzą…
Pozostaje pytanie, jakich elementów można użyć do wykonania instalacji odgromowej?
Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. Zależy od materiału z jakiego wykonany jest dach oraz ściany budynku.
Nie ma jednego, prawidłowego rozwiązania. Dużo zależy od upodobań instalatora. Wielu producentów posiada w swojej ofercie podobne rozwiązania, omówienie wszystkich możliwych wersji jest praktycznie niemożliwe.
Zrezygnuję z porównania rozwiązań różnych producentów, ponieważ uważam, że wiesz już naprawdę dużo. Sam jesteś w stanie zweryfikować dostępne na rynku elementy i wybrać te, które najlepiej nadają się do Twoich potrzeb.
W dalszej części artykułu, krótko omówię dostępne elementy na przykładzie polskiego producenta Elko-Bis. Omawianie elementów zakończę na podłączeniu do złącza kontrolno-pomiarowego (samego złącza nie będę tu omawiał), ponieważ szczegółowo temat ten został omówiony w artykule dotyczącym uziemień zatytułowanym: Jak zrobić uziemienie?
Wersje materiałowe
Zwróć uwagę, że większość niżej omawianych produktów występuje w różnych wersjach materiałowych. Omawianie każdej wersji mija się z celem omówię więc poszczególne materiały:
-
OC – ocynkowane galwanicznie.
Są to stalowe elementy zabezpieczone przed korozją warstwą ocynku nakładanego galwanicznie. Grubość powłoki ocynku nakładaną tą metodą wynosi około 2,5 do 10 µm.
-
OG – ocynkowane ogniowo.
Są to stalowe elementy zabezpieczone przed korozją warstwą ocynku nakładanego metodą ogniowo-zanurzeniową. Stosując tą metodę otrzymuje się warstwy ocynku o grubości około 40 do 60 µm.
Ze względu na grubszą warstwę ocynku elementy ocynkowane ogniowo są lepiej zabezpieczone przed korozją, ale maja matową powierzchnię. Osoby nie znające zagadnienia, wybierające na podstawie wizualnego wyglądu w zdecydowanej większości wybiorą błyszczące elementy ocynkowane galwanicznie.
-
CU – miedziane.
Są to elementy wykonane z miedzi. Do połączenia należy używać śrub mosiężnych, które nie wchodzą w reakcję z miedzią.
-
MI – miedziowane.
Są to elementy stalowe zabezpieczone przed korozją warstwą miedzi. Grubość miedzianej warstwy wynosi około 0,02 do 30 µm.
-
NI – nierdzewne.
Są to elementy wykonane w całości ze stali nierdzewnej. Porównując podobne elementy różnych producentów powinieneś zwrócić uwagę na gatunek stali nierdzewnej z jakiej został wykonany dany produkt. Stal nierdzewna można podzielić na cztery główne rodzaje z czego każdy rodzaj kilka gatunków.
UWAGA! Do obróbki (cięcie, dokręcanie, wyginanie…) stali nierdzewnej używa się specjalnych narzędzi. Użycie standardowych narzędzi, np. do dokręcania śruby wykonanej ze stali nierdzewnej może doprowadzić do pojawienia się korozji na powierzchni stali nierdzewnej.
Przykład narzędzi do cięcia stali nierdzewnej >>
Przykład narzędzi do dokręcania śrub ze stali nierdzewnej >>
-
AL – aluminiowe.
Są to elementy w całości wykonane z aluminium. Elementów aluminiowych nie można łączyć np. z miedzią ponieważ zachodzi zjawisko korozji kontaktowej opisane poniżej.
-
MS – mosiężne
Są to elementy wykonane z mosiądzu, odporne na warunki atmosferyczne.
-
CU/OC lub OC/CU
Są to elementy przeznaczone do łączenia elementów ocynkowanych z miedzią posiadają mosiężną przekładkę oraz mosiężne śruby. W zależności od potrzeb występują w dwóch wariantach miedziano-ocynkowanych lub ocynkowno- miedzianych, który element jest miedziany a który ocynkowany.
 |
 |
-
PCV
Są to elementy w których część np trzymająca drut wykonana jest z tworzywa sztucznego. Element PCV może być połączony z inną metalową częścią tworząc komplet.
-
LA – lakierowane
Są to elementy stalowe, lakierowane. Standardowo występują w kolorystyce RAL
| Numer RAL | Kolor |
| RAL 3011 | |
| RAL 8004 | |
| RAL 8017 | |
| RAL 9005 | |
| RAL 7016 |
UWAGA! W zależności od ustawień i rodzaju monitora, przedstawione kolory mogą się różnic od oryginałów. Należy posługiwać się oryginalnym wzornikiem RAL.
Poniżej przykład złącza rynnowego wykonanego w różnych wersjach materiałowych.
 |
 |
 |
| Ocynkowane galwanicznie | Ocynkowane ogniowo | Miedziane |
 |
 |
 |
| Nierdzewne |
Mosiężne | Lakierowane RAL 3011 |
 |
 |
 |
| Lakierowane RAL 8004 | Lakierowane RAL 8017 | Lakierowane RAL 9005 |
Korozja kontaktowa
Niektórych metali nie można w prosty sposób łączyć ze sobą. Do połączenia należy użyć specjalnych złącz, które są wykonane z materiału, który nie wchodzi w reakcje elektrochemiczne. W przypadku instalacji odgromowej nie wolno łączyć ze sobą elementów miedzianych lub miedziowanych z elementami ocynkowanymi.
Chcąc dokonać połączenia np. miedzianego drutu z ocynkowana bednarką należy użyć złącza, które posiada mosiężną przekładkę oddzielającą warstwę miedzi od warstwy ocynku. Takie złącze posiada również mosiężne śruby aby w żadnym miejscu nie było zetknięcia warstwy miedzi z warstwą ocynku.
Podstawy teoretyczne.
Korozja metali jest najbardziej niebezpieczna, gdy ma charakter elektrochemiczny. Oznacza to, że na powierzchni metalu kontaktującego się z roztworem wodnym powstaje ogniwo i zaczyna przepływać prąd. Powoduje to, że cząstki metalu zyskują ładunek i przez to odrywają się od powierzchni – efektem tego jest jej uszkadzanie.
…
Można łatwo określić, które połączenia będą powodowały powstawanie ognisk korozji kontaktowej. Korozja kontaktowa spowoduje zniszczenie metali mniej szlachetnych, tzn. o niższym potencjale elektrycznym. Na metalu bardziej szlachetnym wytworzy się warstewka metalu nieszlachetnego.
Źródło: http://www.e-instalacje.pl/a/korozja-kontaktowa-3280.html
Reguła przepływu wskazuje, że woda np. deszczowa (zawierająca minerały, sole, różne zanieczyszczenia) powinna przepływać tylko w jednym kierunku. Od metalu mniej szlachetnego do bardziej szlachetnego, czyli od elementu stalowego do elementu miedzianego lub miedziowanego.
Stosowanie tej reguły nie zabezpiecza przed korozją miejscową w kontakcie z wodą, która jest korozyjna wobec stali ocynkowanej. Produkty korozji żelaza, płynąc zgodnie z regułą przepływu do elementów miedzianych, lub miedziowanych mogą spowodować ich miejscową korozję…
Źródło: Jak zrobić uziemienie?
Jaki typ dachówki?
Jeśli dach pokryty jest dachówką, przed zakupem uchwytów należy ustalić czy dachówka posiada zamek? Jeśli TAK, należy dobrać uchwyt do zamka. Poniżej najczęściej spotykane typy dachówek.
Możesz pobrać poniższe grafiki w wersji PDF, wydrukować i przyłożyć do dachówki, pomoże to ustalić jaki typ zamka posiada dachówka do której dobierasz uchwyty.
 |
 |
| Pobierz w PDF >> | Pobierz w PDF >> |
Możesz również wykorzystać uchwyty taśmowe. Taśma wykonana jest z miękkiego aluminium co pozwala dopasować uchwyt do posiadanego modelu dachówki.
Zwody i przewody odprowadzające
Do zbudowania sieci zwodów i przewodów odprowadzających możesz wykorzystać druty lub linki. Jeśli remontujesz zewnętrzną instalację odgromową, która była wykonana z drutu o średnicy 6 mm, możesz odtworzyć instalację odgromową również średnicą Ø 6 mm. Nowo tworzone lub przebudowywane instalacje odgromowe należy wykonywać drutem o średnicy minimum Ø 8 mm.
 |
 |
 |
 |
Ponieważ różni producenci drut sprzedają w krążkach o różnej wadze, poniżej tabela, która może pomóc w przeliczaniu kilogramów na metry i odwrotnie.
Drut odgromowy sprzedawany jest w krążkach. Warto zastanowić się, w jaki sposób wyprostować drut odgromowy w potrzebnych odcinkach.
Jak wyprostować drut odgromowy?
Szczególnie elektrycy „starszej daty” pamiętają różne metody prostowania drutu odgromowego za pomocą naciągania (wówczas nie było ogólnie dostępnych innych sposobów).
Dość powszechne było użycie dwóch ciągników, albo jednego ciągnika i drzewa. Niektórzy próbowali dwoma samochodami np. dwa busy. W efekcie drut odgromowy był prosty, ale skutki takiego prostowania były opłakane, zarówno dla pojazdów, z wyłączeniem ciągników 😉 jak i dla samego drutu.
Uszkodzenia pojazdów pominę. Ocynkowany drut odgromowy podczas prostowania za pomocą naciągania ulegał uszkodzeniu na wskutek:
- mikropęknięć warstwy ocynku co było niewidoczne „gołym okiem” ale powodowało przyspieszoną korozję,
- miejscowe zmniejszenie średnicy, poprzez zbyt mocne naciągnięcie.
Podsumowując
Drutu nie można prostować za pomocą naciągania. Powoduje to powstawanie mikropęknięć ocynku co znacznie przyspiesza korozję i może doprowadzić do powstawania przewężeń. Do prostowania drutu należy używać prościarek ręcznych lub elektrycznych.
Niezależnie od wybranej metody prostowania drutu warto unikać podstawowego błędu czyli położenie lub oparcie np. o ścianę krążka drutu odgromowego a następnie „wyciąganie” odpowiedniego odcinka. Drut rozwijany w ten sposób skręca się tworząc spiralę. Krążek drutu należy rozwijać z użyciem rozwijaka, lub poprzez toczenie (istnieje ryzyko uszkodzenia warstwy ocynku).
W sprzedaży dostępnych jest wiele urządzeń do prostowania drutu odgromowego. Dokonując wyboru warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych zagadnień:
- rodzaj napędu. Prościarki występują z napędem ręcznym lub elektrycznym. Zastanów się czy zawsze podczas wykonywania instalacji odgromowej masz dostęp do energii elektrycznej? Czy jest to zasilanie jednofazowe 230 V, czy trójfazowe 400 V?
- Wagi. Prościarka jest urządzeniem, które musisz transportować (nie tylko samochodem). Z doświadczenia wiem, że prościarkę często używała się na dachu.
- Możliwości regulacji. Czy wybrana przez Ciebie prościarka posiada możliwość regulacji? Jak się dokonuje regulacji? Czy potrzeba do tego narzędzi a może regulacja jest beznarzędziowa?
- Sposób przeniesienia napędu (łańcuch czy koła zębate)? Wybierając prościarkę z łańcuchowym przeniesieniem napędu należy liczyć się z koniecznością dodatkowej regulacji lub okresowej wymiany łańcucha. Podczas standardowej pracy łańcuch „wyciąga się” przez co po pewnym czasie jest na tyle luźny że zaczyna przepuszczać niszcząc zarówno swoje ogniwa jak również zębatki.
 |
Prościarka do drutu 9-rolkowa. Przeznaczona do prostowania drutu o średnicach od Ø 6 do Ø 8 mm.
Waga 14 kg. Standardowo prościarka posiada napęd ręczny za pomocą korby. Istnieje możliwość zamontowania napędu elektrycznego. |
| Prościarka do drutu z napędem elektrycznym. Przeznaczona do prostowania drutu o średnicach od Ø 6 do Ø 8 mm.
Waga 48 kg. Zasilanie 230 V moc znamionowa 1,1 kW. Po zdemontowaniu napędu elektrycznego można prostować drut za pomocą korby (napęd ręczny). |
 |
 |
Prościarka do drutu i bednarki z napędem ręcznym. Przeznaczona do prostowania drutu o średnicach od Ø 6 do Ø 8 mm lub bednarki o maksymalnym wymiarze 40×4. Waga 20 kg.
Standardowo prościarka posiada napęd ręczny za pomocą korby. Istnieje możliwość zamontowania napędu elektrycznego. |
| Prościarka do drutu i bednarki z napędem elektrycznym. Przeznaczona do prostowania drutu o średnicach od Ø 6 do Ø 8 mm lub bednarki o maksymalnym wymiarze 40×4.
Waga 48 kg. Zasilanie 230 V moc znamionowa 1,1 kW. Po zdemontowaniu napędu elektrycznego można prostować drut za pomocą korby (napęd ręczny). |
 |
 |
Napęd elektryczny do prościarek (nadaje się do zamontowania w prościarkach z napędem ręcznym).
Zasilanie 230 V moc znamionowa 1,1 kW. Po zdemontowaniu napędu elektrycznego można prostować drut za pomocą korby (napęd ręczny). |
| Uchwyt do prostowania drutu potocznie zwany KANKANKI.
Przeznaczony do ręcznego prostowania drutu lub bednarki. Wersja materiałowa: ocynk galwaniczny. |
 |
 |
Rozwijak do drutu lub bednarki. |
Proponuję, obejrzyj krótki film.
Przed zakupem warto dopytać producenta o możliwość wypożyczenia prościarki. Taką możliwość daje Elko-Bis, jest to szczególnie przydatne osobom, które zastanawiają się nad wyborem konkretnego modelu, lub gdy instalacje odgromowe wykonywane są na tyle rzadko, że nie ma potrzeby posiadania własnej prościarki.
BHP – to podstawa
Wykonując zewnętrzną instalację odgromową, pamiętaj o bezpieczeństwie. Odpowiedni ubiór i zabezpieczenia to nie jakieś tam wymysły, to nie zbędne koszty. Przestrzeganie zasad BHP to oznaka troski o siebie i pracowników, to oznaka że prace mają szanse być należycie wykonane w ustalonym czasie.
W tym artykule tylko zasygnalizuję temat, który jest bardzo obszerny a rzetelne omówienie zagadnienie wymaga kilku artykułów poświęconych produktom za pomocą których możesz zabezpieczać się pracując na wysokości.
Poza specjalistycznymi sklepami, w których są doradcy właściwie przeszkoleni w zakresie doboru produktów BHP do potrzeb klienta, niewiele punktów w których można zakupić elementy ochronne potrafi rzetelnie doradzić właściwy produkt. Najczęściej zakupu dokonujemy szybko (przy okazji), z małej oferty produktów jaką posiada wybrany przez nas sklep.
Jeśli chcesz rzetelnie dobrać środki ochrony które najlepiej nadają się do specyfiki wykonywanej przez ciebie pracy, odsyłam do specjalistycznych sklepów lub do stron technicznych w katalogach producentów.
Poniżej, kilka ważnych a często zapominanych zagadnień z zakresu BHP.
Hełm
Potocznie lecz błędnie zwany kaskiem. Czy wiesz, że są różne rodzaje hełmów? Nie każdy hełm nadaje się do pracy na wysokościach. Różnic pomiędzy hełmem zwykłym i hełmem do pracy na wysokościach jest kilka.
Najbardziej rzucają się w oczy że hełm do pracy na wysokościach:
- NIE MA daszku,
- ma zapięcie pod brodą.
Dodatkowo hełm może mieć specjalne szczeliny umożliwiające przepływ powietrza (wentylacja). Jest to szczególnie ważne podczas pracy w wysokich temperaturach. Hełm po nałożeniu na głowę należy dobrze wyregulować, tak aby dobrze był dopasowany do głowy, nie uwierał i nie przeszkadzał w wykonywaniu prac.
Ochrona nie powinna ograniczać się jedynie do zabezpieczenia siebie lub pracownika przed urazem mechanicznym. Zabezpieczać należy się również przed działaniem temperatur zarówno tych wysokich jak również niskich.
Prace na dachu wykonuje się w różnych porach roku. Przed chłodem można zabezpieczyć głowę stosując podszewki montowane wewnątrz hełmów.
Większość hełmów wykonana jest z tworzywa sztucznego, które ma ograniczoną odporność na promieniowanie UV. Oznacza to, że po pewnym okresie użytkowania hełm (mimo ładnego wyglądu) traci swoje właściwości ochronne, tworzywo staje się kruche.
Niektórzy producenci w swoich wyrobach stosują wskaźniki zużycia. Poniżej przykład wskaźnika w postaci czerwonego pola. Jeśli pole straci czerwona barwę hełm należy wymienić.
Rękawice
Większość osób kupując rękawice patrzy na wygląd zewnętrzny oraz cenę. Takie podejście jest dużym błędem ponieważ właściwy dobór rękawic do wykonywanych czynności przekłada się na wygodę i szybkość wykonywanej pracy. Czy wiesz, że rozwój technologii bardzo mocno widać w ochronie rąk (rękawicach)?
Podczas wyboru właściwych rękawic warto zwrócić uwagę na:
- rozmiar – rękawice (podobnie jak buty) są produkowane w różnych rozmiarach. Należy dobrać właściwy rozmiar 🙂
- temperaturę – są rękawice przystosowane do pracy w różnych warunkach temperaturowych. Do pracy w lecie, lub zimie należy używać różnych rodzajów rękawic.
- dotyk – czy podczas pracy używasz urządzeń mobilnych np. tablet lub smartfon? Jeśli tak, warto podczas wyboru dobrać rękawice których nie będzie trzeba zdejmować do obsługi dotykowego ekranu.
- Wewnętrzny wkład mający styczność z dłonią. Część rękawic wykonywana jest w postaci wkładu, który z zewnątrz może być pokryty innym materiałem ochronnym. Kilka przykładów wkładów: Bawełna, Poliamid, Poliester, Kevlar, Heatnocut, Softnocut, Deltanocut, Econocuta.
- Zewnętrzna warstwa ochronna wykonana z: Poliuretan, Lateks, Nitryl, Neopren, PVC.
Rękawice mogą być również w całości lub części wykonane z skóry. Tu również w zależności od potrzeb rozróżniamy skórę: świńską, bydlęcą i kozią (każda ma inne właściwości).
Warto zwrócić uwagę, że za ceną rękawicy kryje się wygoda użytkowania, wytrzymałość, odporność na ścieranie.
Ochrona przed upadkiem z wysokości
Temat jest niezwykle ważny i zbyt skomplikowany aby w kilku zdaniach o nim napisać. Zasygnalizuję tylko wybrane zagadnienia, abyś wiedział o co zapytać wykwalifikowanego doradcę. Osoby pracujące na wysokości muszą być odpowiednio zabezpieczone przed upadkiem. W tym celu każda osoba powinna mieć odpowiednio dobrane, i poprawnie założone szelki.
Elementów zabezpieczających nie wystarczy mieć, należy jeszcze używać ich w odpowiedni sposób.
Poprawnie założone szelki muszą być przymocowane do ATESTOWANEJ liny, która ma odpowiednio dobraną długość oraz jest odpowiednio przymocowana do elementu, który zapewnia stabilne i pewne mocowanie.
80 kg człowiek, który jest zabezpieczony 6 metrową liną, spadając z wysokości w momencie napięcia się liny osiąga wagę liczoną w tonach. powoduje to naciągnięcie lub zerwanie źle dobranej liny.
Jakie siły będą działać na człowieka i na linę? Dużo zależy od liny, jak bardzo się wydłuży (rozciągnie). Temat jest bardzo skomplikowany i bardzo obszerny. Osoby zainteresowane odsyłam do specjalistów w tej dziedzinie, których można znaleźć np. na stronach Polskiego Związku Alpinizmu Czytaj więcej >>
Najczęściej popełniane błędy:
- szelki źle założone, lub niewłaściwie przechowywane. W razie upadku nie zapewniają bezpieczeństwa. Przeciwnie, człowiek może się z nic częściowo wyślizgnąć lub całkowicie wypaść.
- Lina bez odpowiednich atestów. Pamiętasz jaki ciężar musi wytrzymać lina w momencie szarpnięcia?
- Źle dobrana długość liny. Upadając człowiek uderzy np. o ziemię, zanim lina go zatrzyma.
- Używanie amortyzatora liny (hamulca) niezgodnie z przeznaczeniem. Amortyzator czyli odpowiednio wykonany element o długości np. 1 m. Podczas upadku element ten zwiększa swoją długość (z dość dużym oporem) przez co wyhamowuje upadek. Błędem jest używanie takich zabezpieczeń na zbyt małych wysokościach (należy zawsze zapoznać się z instrukcją użytkowania).
- Nieprzestrzeganie wytycznych producentów. Każdy producent określa ile czasu licząc od daty produkcji sprzęt może być bezpiecznie użytkowany. Po przekroczeniu tego terminu ze względu na starzenie materiału sprzęt NIE ZAPEWNIA należytej ochrony i bezwzględnie należy go wymienić.
Podsumowanie BHP
- Gdyby człowiek wiedział, że się przewróci, to by usiadł.
- O sile łańcucha, stanowi jego najsłabsze ogniwo.
Wypadki zdarzają się w najmniej oczekiwanym momencie. Czasem źle zapięta sprzączka lub klamra, może być najsłabszym ogniwem, które doprowadzi do śmierci człowieka.
Drabina
Źle oparta, lub źle rozłożona drabina może być przyczyną wypadku.
Wiele osób nie docenia drabiny. Wchodząc na dobrą drabinę (szczególnie na wysokość powyżej 4 m), większość osób potrafi docenić jakość i stabilność drabiny. W momencie zakupu, często zapomina się o jakości sugerując się ceną.
Bezpieczeństwo kosztuje, a czasami jest prawie niedostrzegalne gdy w sklepie porównujesz między sobą dwa produkty.
Jakimi cechami powinna charakteryzować się dobra drabina?
- Powinna być lekka i wytrzymała.
- Mieć możliwość rozłożenia do wymaganej wysokości.
- Zwróć uwagę na maksymalne obciążenie szczebla (drabiny aluminiowe mają nawet po 150 kg na szczebel).
- Warto sprawdzić opcjonalny osprzęt dodatkowy (patrz załączona grafika).
Czy spotkałeś się z trójelementową drabiną, którą można rozstawić bez podpierania jej o ścianę? Koniecznie sprawdź, na jaką wysokość można bezpiecznie wchodzić na drabinie którą posiadasz lub którą zamierzasz kupić jeśli drabinę rozstawisz tak jak pokazano poniżej.
W dokumentacji producenta drabin Drabex znajduje się wyraźna informacja na ten temat. Sprawdź w rozwiązaniach innych producentów lub innych modeli drabin, krytyczny punkt wejścia może znajdować się w innym miejscu.
Narzędzia – co może się przydać?
Większość osób posiada lepsze lub gorsze narzędzia z pomocą których jest w stanie wykonać zewnętrzna instalację odgromową. W przypadku gdy ilość wykonywanych instalacji odgromowych jest spora, warto zastanowić się czy można zaoszczędzić czas i pieniądze, bo czas to pieniądz 😉 dzięki zastosowaniu odpowiednich narzędzi.
Ponieważ instalacja odgromowa wykonywana jest na dachu oraz ścianach obiektu, moje propozycje dotyczyć będą głównie urządzeń ręcznych i akumulatorowych. Zagadnienie doboru odpowiedniego narzędzia jak słusznie się domyślasz (jak większość rzeczy związanych z techniką), zależy od wielu drobnych, pozornie nieważnych detali.
Zagadnienia związane z doborem narzędzia ręcznego lub elektronarzędzia do wykonywanej pracy opiszę w innym artykule. Poniżej w dużym skrócie kilka propozycji:
Zanim zdecydujesz się na zakup elektronarzędzia, sprawdź jakiego producenta urządzenia już posiadasz? Wielu producentów ma w swojej ofercie wiele elektronarzędzi, które mogą pracować na tym samym akumulatorze. Dzięki temu wystarczy mieć dwa dobre akumulatory o dużej pojemności i jedna ładowarkę 🙂
Takie podejście jest ekonomiczne podczas zakupu i wygodne w użyciu.
Sprawdź również jaką pojemność ma akumulator który posiadasz. Kupując elektronarzędzia akumulatorowe porównujemy model i szukamy niskiej ceny. Często producenci właśnie ze względu na cenę sprzedają elektronarzędzie z akumulatorem o najmniejszej dostępnej pojemności. Elektronarzędzia z akumulatorami o większej pojemności są zdecydowanie droższe.
Zobacz na przykładzie popularnego akumulatora do elektronarzędzi Bosch. Z kształtu taki sam akumulator występuje w czterech pojemnościach.
| Napięcie 12 V
pojemność akumulatora: |
|
|---|---|
 |
1,5 Ah |
| 2,0 Ah | |
| 2,5 Ah | |
| 3,0 Ah | |
Może właśnie wyjaśniło się, czemu taka sama wkrętarka u kolegi działa znacznie dłużej niż Twoja?
Nie zaskoczę Cię jeśli napiszę, że nieraz korzystniej jest kupić narzędzie bez akumulatora, a następnie dokupić do niego akumulator o parametrach jakich potrzebujesz.
Zobacz przykładowe akumulatory do elektronarzędzi >>
Podobnie jest z ładowarkami do akumulatorów. Większość producentów oferuje różne modele ładowarek które mają różne funkcje. Przed zakupem warto dokładnie porównać ładowarki i wybrać tą, która najlepiej będzie się nadawać do Twoich potrzeb.
Wiertarka udarowa, czy młot udarowo obrotowy?
Zanim odpowiem na tak zadane pytanie chciał bym zapytać w jakim materiale będziesz wykonywał otwór?
W skrócie materiały budowlane możemy podzielić na twarde i miękkie.
Do wykonywania otworów w materiałach miękkich należy używać wiertarki udarowej, natomiast do wykonywania otworów w materiałach twardych należy używać młota udarowo-obrotowego.
Co się stanie jeśli do wykonywania wszystkich otworów będziesz używał młota udarowo-obrotowego?
Będziesz niszczył materiał. Młot udarowy używany w materiałach miękkich powoduje pęknięcia materiału i znacznie osłabia wytrzymałość np. osadzanych kołków rozporowych.
Co się stanie gdy do wykonywania wszystkich otworów będziesz używać wiertarki udarowo-obrotowej?
Jeśli będziesz wykonywał otwór w materiale twardym, postęp prac będzie bardzo powolny lub możesz nie wykonać otworu.
Pozostaje pytanie, które materiały budowlane możemy zaliczyć do której grupy?
- Materiały twarde to np.: beton, żelbeton, kamień.
- Materiały miękkie to np.: cegła (pełna i dziurawka), pustaki.
Poniżej kilka grup przydatnych narzędzi i elektronarzędzi które mogą okazać się pomocne w trakcie wykonywania zewnętrznej instalacji odgromowej.
| Wiertarko-wkrętarki udarowe.
Porównaj ilość biegów oraz obroty. Sprawdź wyposażenie dodatkowe i wagę. Warto sprawdzić w dokumentacji jakie są maksymalne średnice wierteł, którymi bezpiecznie możesz wiercić. Sprawdź czy elektronarzędzie posiada zabezpieczenie przeciw przeciążeniu? |
 |
 |
Młoty udarowo-obrotowe zwane również młotowiertarkami.
Dokonując zakupu akumulatorowego młota udarowo-obrotowego sprawdź energię udaru. Porównaj dostępne funkcje: wiercenie bez udaru, wiercenie z udarem, kucie. Sprawdź wagę elektronarzędzia. |
| Wiertła do młotów udarowo-obrotowych.
Technika wiercenia młotem udarowo-obrotowym różni się od wiercenia wiertarka udarową. Wiercąc młotem np. wiertłami SDS-Plus od razu zakładamy żądana średnicę wiertła, dobierając odpowiednio długości. Nie można od razu wiercić zbyt długim wiertłem, ponieważ możesz zniszczyć wiertło. |
 |
 |
Wiertła do młotów udarowo-obrotowych.
Osadzając elementy naciągu należy mieć wiertła średnicy 20-27 mm Technika wiercenia młotem udarowo-obrotowym różni się od wiercenia wiertarka udarową. Wiercąc młotem np. wiertłami SDS-Plus od razu zakładamy żądana średnicę wiertła, dobierając odpowiednio długości. Nie można od razu wiercić zbyt długim wiertłem, ponieważ możesz zniszczyć wiertło. |
| Akumulatorowa wiertarka.
W niektórych sytuacjach akumulatorowa wiertarka może okazać się dużo bardziej przydatna niż wkrętarka. Jakie są różnice? To temat na osobny artykuł 😉 |
 |
 |
Wiertła do metalu. Wykonując instalacje odgromowe, najczęściej przydają się wiertła do metalu o średnicach od 5 do 7 mm. Zobacz >> |
| Akumulatorowa szlifierka kątowa |  |
 |
Do szlifierek kątowych należy dobrać odpowiednią tarcze.
Podczas wyboru tarczy zwróć uwagę nie tylko na średnicę tarczy. Warto zainteresować się grubością tarczy, oraz przeznaczeniem. W zależności od materiału jaki ma ciąć tarcza, zmienia się materiał z jakiego tarcza jest wykonana. |
| Do ręcznego odcinania drutu odgromowego możesz użyć nożyc.
Wybierając nożyce sprawdź do jakich zastosowań producent wykonał dany produkt. Niewidoczne pozornie detale takie jak kąt ostrzenia powierzchni tnących, czy sposób przełożenia siły może mieć znaczący wpływ na siłę potrzebną do odcięcia stali lub miedzi. |
 |
 |
Akumulatorowy pistolet do silikonu.
Otwory wiercone pod kołki rozporowe po osadzeniu uchwytu należy uszczelnić silikonem lub akrylem. Jeśli często używasz silikonu warto rozważyć zakup akumulatorowego pistoletu do silikonu. |
| Klucze do stali nierdzewnej INOX |  |
 |
Szczypce tnące do stali nierdzewnej INOX |
| Wiertła do stali nierdzewnej INOX |  |
 |
Radio budowlane zasilane z akumulatorów elektronarzędzi. Często radio pełni kilka funkcji. Jeśli jest zasilane z sieci działa jako ładowarka do akumulatorów, w przypadku braku zasilania sieciowego działa z wpiętego akumulatora 🙂 |
Dokręcanie wkrętów
Chodzi mi o wkręty zwykłe oraz wkręty farmerskie. Podczas dokręcania za pomocą wkrętarki (mimo ustawionego sprzęgła) łatwo może się zdarzyć sytuacja w której wkręt zostanie zbyt głęboko wkręcony, lub jeśli będzie słabe podłoże wkręt „zerwie gwint”. Jest to szczególnie dokuczliwa sytuacja dla osób zajmujących się montażem płyt gipsowo-kartonowych. Producenci elektronarzędzi wprowadzili do swojej oferty specjalne wkrętarki do których istnieje możliwość zamontowania ogranicznika głębokości.
Ogranicznik głębokości w momencie gdy śruba czy wkręt zostanie dokręcona do powierzchni, błyskawicznie wyłącza przenoszenie momentu obrotowego z wkrętarki na końcówkę wkręcającą.
Dzięki temu nie ulega uszkodzeniu powierzchnia materiału. Mało osób myśli o tym, że zastosowanie ogranicznika głębokości znacznie wydłuża „życie” końcówki wkręcającej.
Przyjrzyj się dokładnie załączonej grafice. Na przykładzie Fein, czy zauważyłeś, że ograniczniki głębokości wkręcania nie dotyczą tylko BIT-ów? Producenci elektronarzędzi przewidzieli możliwość stosowania kluczy nasadowych za których pomocą możesz dokręcać również śruby w tym wkręty farmerskie 🙂 Zastanów się, może warto wypróbować takie rozwiązanie przy wykonywaniu instalacji odgromowych?
 |
Zobacz przykładowe produkty >> |
Pamiętaj narzędzi nie musisz kupować. Dostępnych jest wiele wypożyczalni w których możesz wypożyczyć potrzebne narzędzie. W praktyce przetestujesz, a jeśli się sprawdzi będziesz wiedział co chcesz kupić 🙂
Obecnie najczęściej do wkrętów farmerskich, stosuje się końcówkę nasadową z magnesem. Zobacz >>
Czy przypominasz sobie jak omawiałem upadek z wysokości? Narzędzia lub elektronarzędzia które używasz mogą wypaść Ci z ręki, lub wysunąć się np z pasa narzędziowego. W celu uniknięcia podobnych sytuacji, które mogą doprowadzić do zniszczenia narzędzi lub spowodować wypadek z udziałem człowieka, warto stosować różnego rodzaju systemy zabezpieczające przed upadkiem narzędzi.
Metody montażu uchwytów
W zależności od pokrycia dachu należy dobrać właściwą metodę montażu uchwytów. Nie ma idealnej metody montażu, każda ma wady i zalety, należy przemyśleć różne warianty i wybrać najlepszy dla konkretnego rozwiązania.
Wkręty farmerskie
Wkręt wkręcany wkrętarką za pomocą klucza nasadowego. Zakończony wiertłem dzięki czemu bez problemu można przymocować uchwyt do dachu pokrytego blachą.
Wkręty Farmerskie należy montować w miejscach w których pod pokryciem dachowym jest umieszczona łata lub deska tak aby wkręt. Dzięki temu wkręt będzie mógł z należytą siłą docisnąć podkładki zapewniając poprawne przymocowanie uchwytu oraz szczelność połączenia.
W celu zachowania szczelności dachu podczas montażu uchwytu należy na każdy wkręt zastosować dwie podkładki stalowo-gumowe.
Zaczepy odginane
Dedykowane do dachów krytych dachówką płaską (bez zamka). W zależności od długości dachówki należy odgiąć właściwy zaczep za pomocą szczypiec uniwersalnych zwanych potocznie kombinerkami.
Uchwyt montuje się poprzez delikatne uniesienie dachówki i wsunięcie uchwytu. Zaczep opiera się o tylna część dachówki uniemożliwiając wysunięcie.
Taśma aluminiowa
Uchwyt zakończony jest paskiem miękkiej taśmy aluminiowej, dzięki czemu bardzo łatwo można dopasować kształt taśmy do kształtu dachówki.
SPRAWDZAM – ponieważ z tym elementem nie miałem okazji pracować, przeprowadziłem testy w pobliskim markecie budowlanym.
Potwierdzam, aluminiowy pasek jest na tyle twardy, aby zapewnić stabilny montaż uchwytu, i na tyle miękki aby łatwo można go było wygiąć za pomocą szczypiec uniwersalnych (kombinerek).
 |
 |
 |
Szczypce uniwersalne do tego typu prac mają kilka wad: są stosunkowo grube, i krótkie.
Zdecydowanie lepiej przy wyginaniu aluminiowego paska sprawdzają się szczypce z dłuższymi i węższymi szczękami. Takimi szczypcami, można dużo dokładniej dogiąć pasek do kształtu zamka. Do tego typu prac, narzędzia izolowane nie są potrzebne 😉 
Zamek
Do najbardziej popularnych typów dachówek z zamkiem, producenci przygotowują uchwyty przystosowane do konkretnego zamka. Montaż uchwytu odbywa się poprzez delikatne uniesienie dachówki i nałożenie uchwytu na zamek
Kołki rozporowe
W zależności od rodzaju podłoża (materiał budowlany twardy lub miękki) należy wykonać otwór odpowiedniej średnicy. Następnie osadzić kołek rozporowy w otworze. Często popełnianym błędem (szczególnie w budynkach ocieplanych wełna lub styropianem) jest wykonanie zbyt płytkiego otworu, co skutkuje że tylko część kołka osadzona jest w ścianie (pozostała część osadzona jest w ociepleniu).
Tak osadzony uchwyt nie zapewni prawidłowego mocowania dla drutu odgromowego. Po wkręceniu uchwytu przestrzeń pomiędzy kołkiem a elewacją budynku należy uszczelnić silikonem lub akrylem. Zapobiegnie to wnikaniu wody co w okresie zimowym może doprowadzić do powstania lodu i uszkodzenia elewacji. Szczeliny w elewacji budynku są również znakomitym schronieniem dla owadów i innych małych stworzeń. Wybierając środek uszczelniający warto zwrócić uwagę aby był odporny na warunki atmosferyczne oraz promieniowanie UV.
Klejenie
Wydaje się proste ALE, jeśli dach pokryty jest papą bitumiczną nie ma większego problemu. Zgodnie z zaleceniami producenta papy dobierasz odpowiedni klej, i kleisz zgodnie z zaleceniami producenta kleju. Możesz również mocować paski papy na gorąco za pomocą zgrzewania.
Jeśli natomiast dach pokryty jest membraną lub blachą proponuję najpierw porozmawiać z inwestorem o gwarancji na pokrycie dachowe (membrana lub blacha). Wielu producentów pokryć dachowych ma w swoich warunkach gwarancyjnych rygorystyczne zapisy odnośnie czy i czym można cokolwiek mocować do powierzchni dachu.
Przyklejenie uchwytu do powierzchni dachu w skrajnym przypadku może spowodować utratę gwarancji na pokrycie dachu. Przyjmijmy założenie, że po kilku latach w innej części dachu gdzie nie były klejone uchwyty wystąpi wada i inwestor będzie chciał złożyć reklamację do producenta pokrycia dachowego. Przyklejony uchwyt może być powodem odrzucenia reklamacji. Nieprzyjemna sytuacja i ewentualne kłopoty są już niedaleko…
Zanim przystąpisz do klejenia uchwytów do powierzchni dachu ustal dokładnie czym jest pokryty dach oraz kto jest producentem pokrycia. Sprawdź w dokumentacji technicznej co podaje producent na temat klejenia. Jakie zaleca kleje? Montując uchwyty poprzez klejenie, stosuj się do wytycznych zawartych w dokumentacji technicznej pokrycia dachu.
Przed zastosowaniem poniższej rady przemyśl ją? Może warto uzyskać pisemną zgodę inwestora? Nie zaszkodzi jak omówisz zagadnienie z prawnikiem.
Każdy producent przewiduje, że pokrycie dachowe może ulec uszkodzeniu. W związku z tym w sprzedaży dostępne są różne zestawy naprawcze. Jeśli na pokrycie dachowe przykleisz łatkę (zestaw naprawczy) zgodnie z zaleceniem producenta nie ma to wpływu na gwarancję. Następnie do przyklejonej łatki możesz przykleić uchwyt np. w tworzywie.
Możesz stracić gwarancję na łatkę do której przykleiłeś uchwyt, ale nie powinno to wpłynąć na gwarancję którą udziela producent na pokrycie dachowe, ponieważ uchwyt nie jest przyklejony bezpośrednio do pokrycia dachu.
Pamiętaj, zagadnienie omów z prawnikiem aby sporządzić odpowiednie zapisy w umowie które ochronią Cię przed ewentualnymi problemami.
Tematy związane z umowami poruszyłem w artykule zatytułowanym: Po co mi umowa?
Pamiętaj aby sprawdzić jaką wydajność uzyskasz z wybranego kleju. Jeśli kleisz łatki a następnie do nich uchwyty warto policzyć łączną powierzchnię łatki i klejonego elementu a następnie przeliczyć to na potrzebna ilość kleju. Łatki i klej warto doliczyć do wyceny – może uzbierać się przyzwoita sumka $ 😉
Jak zabezpieczać uszkodzone elementy?
Podczas prac zdarza się, że uszkodzeniu ulega ochronna powłoka zabezpieczająca przed korozją drut odgromowy uchwyty, złącza itp. Dotyczy wersji materiałowych: ocynk galwaniczny, ocynk ogniowy, miedziowane, lakierowane.
Co wówczas robić?
Wszystko zależy od rodzaju i wielkości uszkodzenia.
- Jeśli uszkodzenie jest poważne, warto wymienić element na nowy.
- Jeśli uszkodzenie jest niewielkie można miejsce uszkodzenia zabezpieczyć przed działaniem warunków atmosferycznych.
Uszkodzone powierzchnie najlepiej zabezpieczyć odpowiednimi preparatami odpornymi na warunki atmosferyczne w szczególności temperatura i promieniowanie UV. Ważne aby naprawa skutecznie chroniła element przed korozją, oraz była wykonana estetycznie.
Najczęściej do wyboru mamy preparaty nakładane za pomocą pędzla lub w postaci sprayu. Upewnij się czy preparat który chcesz użyć nadaje się do Twojego zastosowania. Niektóre preparaty są dedykowane np. na rdzę, inne na ocynk. Jest również grupa produktów które można stosować na elementy ocynkowane i nieocynkowane. Możesz spotkać się z zapisem typu:
Powierzchnie nowe: ocynkowane oraz aluminiowe wymagają minimum 1 roku na wysezonowanie.
Źródło: http://www.karty-techniczne.sniezka.pl/pl/%C5%9ANIE%C5%BBKA_NA_DACH_FARBA_GRUNTUJ%C4%84CA.pdf
Kto czyta instrukcje?
Zdecydowana większość osób otwarcie twierdzi, że nie czyta instrukcji obsługi – tak farba również ma swoje wymagania jeśli skutecznie ma zabezpieczać elementy przed korozją. Poświęć chwilę i zapoznaj się z przykładową „instrukcją obsługi” farby.
 |
 |
| Pobierz informacje techniczne w PDF >> | Pobierz informacje techniczne w PDF >> |
Jak zauważyłeś (jeśli przejrzałeś dokumentację farb) „obsługa” sprayu jest zdecydowanie łatwiejsza – stąd ten rodzaj nanoszenia powłok ochronnych zyskuje coraz większą popularność wśród instalatorów.
Cena to nie wszystko
Porównaj preparaty. Sprawdź czas schnięcia, (w jakiej temperaturze)? Porównaj zakres temperatur w jakich można nakładać preparat? Porównaj wydajność.
Zobacz czy producent podaje jakimi preparatami można doczyścić elementy z naniesionego preparatu. Zdarza się, że inne elementy przypadkowo zostaną pokryte częścią nakładanego preparatu, powstaje pytanie jak usunąć zbędną powłokę bez uszkodzenia innych elementów. Zobacz czy podane przez producenta preparaty są ogólnie dostępne w sprzedaży?
Niezależnie od wybranej metody pamiętaj aby powierzchnia na którą będziesz nanosił powłokę zabezpieczającą była odtłuszczona, a w przypadku elementów lakierowanych pozbawiona luźnych źle przylegających do podłoża fragmentu lakieru.
Wersje w sprayu zyskały popularność dzięki łatwości użycia. Najczęściej używane są:
Cynk w aerozolu
UWAGA – występuje w różnych wariantach – przed zakupem upewnij się, jakiego produktu potrzebujesz (sprzedawca chce pozbyć się zalegającego towaru).
Spray cynkowy-aluminiowy przeznaczony do dekoracyjno-ochronnego zabezpieczania elementów ocynkowanych i nieocynkowanych. Szczególnie polecany do lakierowania powłoki na elementach poddanych obróbce spawalniczej lub ślusarskiej. Charakteryzuje się doskonałą rozlewnością przy zachowaniu koloru zgodnego z ocynkiem ogniowym. Po utwardzeniu odporny na temperaturę do 300°C.
Źródło: https://www.sniezka.pl/sklep/alu-cynk.html
Spray cynkowy przeznaczony do antykorozyjnej ochrony elementów metalowych tj. części karoserii, układy wydechowe, bramy, ogrodzenia. Spray zawiera 99% czystego cynku. Jest odporny na czynniki atmosferyczne. Po utwardzeniu jest odporny na temperaturę do 600°C.
Źródło: https://www.sniezka.pl/sklep/cynk-400ml.html
Miedź w areozolu
UWAGA – występuje w dwóch różnych zastosowaniach (słowo spray i aerozol należy traktować zamiennie):
MIEDŹ W SPRAYU umożliwia długotrwałe smarowanie montażowe. Produkt przeznaczony jest do połączeń śrubowych i wtykowych narażonych na wysoką temperaturę i korozyjne środowisko.
Źródło: https://wiko-technika-klejenia.pl/product/miedz-w-sprayu
Miedź w aerozolu to szybkoschnący preparat odporny na warunki atmosferyczne, podlegający naturalnej oksydacji i wykonany z surowca o zawartości 99.0% Cu. Miedź w aerozolu stosowana jest przede wszystkim do pokrywania spoin i uszkodzonych miejsc na blachach, rynnach i rurociągach z miedzi. Ponadto przy jej pomocy można uzyskać naturalny efekt oksydacji na powierzchni innych metali i PCV. Jest to szybkoschnący preparat, wykonany z mikroziarnistego proszku miedzianego. Przylega pewnie i szybko do wszystkich materiałów i trwałych powierzchni. Wypełniacz w postaci żywicy akrylowej nadaje położonej powłoce elastyczność i odporność na pękanie. Atest PZH.
Źródło: http://www.dachyonline.pl/p418,miedz-w-aerozolu.html
Wazelina techniczna w sprayu
Uniwersalny środek smarny o neutralnym pH. Odporny na działanie słabych kwasów i zasad oraz na warunki atmosferyczne. Wysokiej jakości przezroczysty smar konserwujący i przeciwkorozyjny o temperaturze pracy od -30C do +160C. Zastosowanie: zabezpieczanie biegunów baterii, zamków, śrub, gwoździ i zasuw, ochrona połączeń elektrycznych i anten radiowych, ochrona ultra lekkich samolotów i turbin wiatrowych, możliwość użycia w przemyśle spożywczym Środek wypierający wodę, posiadający doskonałą przyczepność. Chroni przed przywieraniem i łączeniem smarowanych elementów.
Źródło: https://www.petrostar.pl/chemia/smary/app/app-wazelina-techniczna-400ml-spray,p813663064
Wazelina techniczna
Warto zwrócić uwagę na wazelinę techniczną, którą nakłada się za pomocą pędzla. 
Rada praktyka
Używając preparatów w sprayu, pamiętaj o zabezpieczeniu powierzchni znajdujących się za elementem na który nanosisz warstwę ochronną. Wiele osób szczególnie używając wazeliny technicznej w sprayu zapomina że spray rozpyla a cząsteczki osiadają nie tylko na malowanym elemencie ale również dookoła. W przypadku dachu mimo, że warstwa wazeliny jest cienka i praktycznie niewidoczna, po kilku latach na dachu miejsce pokryte wazelina znacznie odróżnia się od pozostałej części dachu.
Elementy skręcane
Elementy skręcane (śruby), po dokręceniu należy zabezpieczyć przed korozją za pomocą wazeliny technicznej.
Złącza odgromowe
Zwody i przewody odprowadzające w zależności od potrzeb łączy się za pomocą złącz. Poniżej przedstawiam najbardziej popularne rozwiązania.
Uchwyty z tworzywa sztucznego – na wcisk
Szybszy i wygodniejszy montaż dzięki wciskaniu drutu w plastik. W tworzywie odpornym na promieniowanie UV drut może swobodnie przesuwać się w uchwycie, nie niszcząc ochronnej powłoki cynkowej lub miedziowanej (efekt liniowego rozszerzania się i kurczenia stali pod wpływem temperatury). Również ryzyko wyginania się uchwytów pod wpływem naprężeń drutu jest ograniczone do minimum.
Element z tworzywa sztucznego można stosować tylko z drutami odgromowymi o średnicy Ø 6 lub Ø 8 mm. Dzięki zamocowaniu za pomocą śruby uchwyt można obracać w zależności od potrzeb. Można wykorzystywać ten sam uchwyt do prowadzenia drutu równolegle lub prostopadle do krawędzi dachu, co ułatwia dobór i zmniejsza ilość niezbędnych elementów.
Warto pamiętać, że uchwyty z tworzywa można stosować z każdym rodzajem drutu: ocynkowanym, miedzianym, aluminiowym, miedziowanym, nierdzewnym (nie zachodzi zjawisko korozji kontaktowej).
| Elementy z tworzywa występują w kilku wersjach kolorystycznych: | |
 |
Uchwyt zamknięty (niski) oraz dystans występuje w kolorach: szary i brązowy |
 |
Uchwyt wyższy występuje w kolorach: szary, czarny i ceglasty. |
Poniżej najbardziej popularne uchwyty:
Uchwyty z stali nierdzewnej – na wcisk
Dedykowany do drutów odgromowych o średnicy Ø 8 mm. Zalecane jest używanie narzędzi dedykowanych do stali nierdzewnej. Przed zamontowaniem zastanów się, pamiętasz opisywane zjawisko korozji kontaktowej?
- Z jakiego materiału drut odgromowy będziesz montował w uchwytach?
- W jaki sposób będziesz montował uchwyty do podłoża?
Uchwyty zaciskane
Uchwyty zaciskane należy stosować maksymalnie z drutem o średnicy Ø 8 mm. Języczek uchwytu należy lekko zacisnąć, tak aby drut odgromowy na wskutek rozszerzania liniowego mógł przesuwać się w uchwycie. Zbyt mocno zaciśnięte uchwyty pod wpływem naprężeń drutu odgromowego mogą się powyginać.
Podczas zaciskania należy zwrócić szczególna uwagę aby nie uszkodzić powłoki ochronnej (nie dotyczy wersji miedzianej) zabezpieczającej przed korozją. Decydując się na uchwyty w wersji lakierowanej producent sugeruje wybór uchwytów skręcanych (opisanych poniżej). Wybór uchwytów skręcanych zmniejsza ryzyko uszkodzenia warstwy lakieru podczas zaciskania uchwytu.
Osoby, które dopiero rozpoczynają przygodę z wykonywaniem instalacji odgromowych często zadają pytanie: gdzie stosuje się uchwyt prosty a gdzie skręcony?
Zobacz jak prowadzony jest drut odgromowy po dachu przykładowo krytym dachówką. Uchwyty mocujesz w ten sam sposób natomiast drut odgromowy raz prowadzisz wzdłuż rynny stosując uchwyty proste, lub prowadzisz od rynny w kierunku szczytu dachu stosując uchwyty skręcone.
Proste – prawda?
Języczek zaciskowy
Czy wybierając producenta uchwytów, zwracasz uwagę na języczki zaciskowe? Poniżej kilka przykładowych wykonań różnych producentów.
Producenci dbający o zadowolenie swoich klientów już na etapie produkcji (przed cynkowaniem, miedziowaniem, lakierowaniem) odginają języczek na tyle mocno aby wystarczyło włożyć w niego drut odgromowy i zacisnąć. W ten sposób oszczędzasz czas, oraz nie niszczysz zabezpieczającej powłoki ochronnej np. ocynku.
 |
 |
 |
Zobacz jakich elementów możesz użyć do wykonania zewnętrznego LPS.
Uchwyty skręcane
Uchwyty w wersji skręcanej są szczególnie zalecane do stosowania w przypadku:
- montażu drutu o średnicy Ø 10 mm,
- wyboru wersji lakierowanej
Przypomnę, uchwyt prosty stosujemy prowadząc drut odgromowy wzdłuż rynny. Uchwyty skręcone stosujemy prowadząc drut odgromowy z szczytów w kierunku dolnej krawędzi dachu. Zobrazowane jest to na dołączonej grafice.
Iglice
Do ochrony elementów typu komin, antena, klimatyzator czy świetlik mogą posłużyć maszty odgromowe (opiszę w osobnym artykule) lub iglice.
Uchwyty na dachy płaskie lub z niewielkim spadem
Na dachach płaskich lub z niewielkim spadkiem można przymocować drut odgromowy za pomocą dedykowanych uchwytów. Należy pamiętać, że tego typu dachy w przypadku opadów śniegu należy odśnieżać.
Kleić, czy nie kleić uchwyty do podłoża?
Wśród wykonawców zdania są podzielone. Jeśli osoba nadzorująca budowę wyda odpowiednie polecenie, należy się do niego zastosować.
Jeżeli zalegająca na dachu pokrywa śniegu całkowicie przykryła instalację odgromową, bardzo łatwo może dojść do sytuacji w której osoba odśnieżająca np. łopatą do śniegu uderzy w znajdujący się pod śniegiem uchwyt. W przypadku gdy uchwyt jest położony na dachu prawdopodobnie zostanie tylko przesunięty (uchwyt należy powtórnie umieścić na właściwym miejscu). Jeśli jest przyklejony zwiększa to znacznie ryzyko uszkodzenia warstwy pokrywającej dach.
Elementy do naciągu
Według aktualnie obowiązującej normy EN 62305-3:2011 użycie poniższych elementów jest dozwolone jedynie w instalacjach remontowanych.
Zalecenie to wynika z interpretacji zapisów, które sugerują punkty mocowania przewodów odprowadzających prowadzonych po elewacji budynku co 1 m.
Zawsze należy montować drut wyprostowany za pomocą prościarki. Elementy naprężne jak i śruby rzymskie nie nadają się do prostowania drutu odgromowego. Służą do napięcia (naprężenia) wyprostowanego odcinka drutu.
Jeśli podczas montażu uchwytów naprężnych chcesz uniknąć dodatkowych naprężeń wewnątrz murów warto zastosować montaż za pomocą kotw chemicznych.
Montując skrajne pręty lub rury do naciągu, warto otwory wykonać pod niewielkim kontem. Dzięki temu po naprężeniu drutu odgromowego elementy te dodatkowo zaklinują się w otworach.
Przydatne akcesoria
 |
Wkręt farmerski z podkładką. Przeznaczony do montażu uchwytów do podłoża. Wkręt zakończony wiertłem. Montaż za pomocą wkrętarki z kluczem nasadowym.
W zależności od potrzeb występuje w kilku wymiarach (do blachy lub do drewna). Podkładkę można dokupić jako dodatkowy element (nr. ref. 99800101 typ 98.1). Dostępny w wersji materiałowej: ocynk galwaniczny; lakierowany. |
| Wkręt. Przeznaczony do montażu uchwytów do podłoża. W zależności od wymagań występuje w kilku wymiarach. |  |
 |
Instalacyjna rura odgromowa do drutu. Przeznaczona do prowadzenia drutu odgromowego podtynkowo i nadtynkowo. Zakończona kielichem umożliwiającym montaż dwóch odcinków rur ze sobą. W zależności od potrzeb występuje w odcinkach 2 i 3 metrowych.
Rura, w której umieszczony został przewód odprowadzający, musi zostać wykonana zgodnie z odpowiednimi normami, ma być niepalna i grubościenna oraz trwale przytwierdzona do obiektu za pomocą uchwytów. Niedopuszczalne jest jedynie przyciśnięcie styropianem – podczas wyładowania w obiekt rura wraz ze styropianem może odpaść. Rura i elementy łączące powinny posiadać odpowiednie dokumenty. Przebadana na odporność udarową o napięciu 100 kV, spełnia wymagania palności w kl. V0, wg UL94, odporny na UV. |
| Złączka prosta służy do połączenia dwóch odcinków instalacyjnej rury odgromowej.
Przebadana na odporność udarową o napięciu 100 kV, spełnia wymagania palności w kl. V0, wg UL94, odporny na UV. |
 |
 |
Elastyczne złącze z miedzi ocynowanej. Przeznaczone do wykonywania elastycznych połączeń drutu albo bednarki.
W zależności od potrzeb występuje w kilku wymiarach. |
| Połączenie kompensacyjne drut / drut.
Ze względu na rozszerzalność cieplną metalu, zaleca się stosowanie połączenia kompensacyjnego na co 40 metrów. Wykonane z linki aluminiowej o przekroju 50 mm2. |
 |
 |
Połączenie kompensacyjne drut / bednarka.
Ze względu na rozszerzalność cieplną metalu, zaleca się stosowanie połączenia kompensacyjnego na co 40 metrów. Wykonane z linki aluminiowej o przekroju 50 mm2. |
| Połączenie kompensacyjne bednarka / bednarka.
Ze względu na rozszerzalność cieplną metalu, zaleca się stosowanie połączenia kompensacyjnego na co 40 metrów. Wykonane z linki aluminiowej o przekroju 50 mm2. |
 |
 |
Uszczelnienie do drutu odgromowego.
Przeznaczone do uszczelnienia przepustów pod drut odgromowy średnicy Ø 8 do 10 na dachach krytych membraną lub papą. Zestaw zawiera rurkę termokurczliwą. Mocowany do pokrycia dachu poprzez klejenie. Występuje pod dwoma numerami referencyjnymi (do papy i do membrany). |
| Fartuch uszczelniający. Przeznaczony do uszczelniania przepustów dachowych.
Występuje pod dwoma numerami referencyjnymi (do papy i do membrany). W zależności od wybranej wersji, do membrany mocowany poprzez klejenie, do papy poprzez zgrzewanie lub poprzez klejenie. |
 |
 |
Pasek mocujący do uchwytu nr. ref. 93000311. Służy do mocowania uchwytu do dachów płaskich lub spadzistych.
Występuje pod dwoma numerami referencyjnymi (do papy i do membrany). |
| Drążek izolacyjny, przeznaczony do uzyskania odstępu izolacyjnego pomiędzy drutem odgromowym a elementem do którego przymocowany jest drążek.
Występuje w kilku długościach: 0,75; 1; 1,5; 2 m. Drążek standardowo występuje z gwintem M8 do którego montuje się akcesoria montażowe (niektóre opisane poniżej). |
 |
 |
Okrągły uchwyt drążka z gwintem M8.
Występuje w wersjach do montażu na rurach o średnicy Ø 32 lub Ø 40 mm. Wykonany z stali ocynkowanej galwanicznie. |
| Uchwyt do drutu z gwintem M8.
Występuje w kilku wariantach w zależności od średnicy montowanego drutu odgromowego. Wykonany z stali ocynkowanej galwanicznie. |
 |
 |
Obejma mocująca drążka izolacyjnego. Przeznaczona do mocowania drążka do konstrukcji.
Wykonany z stali nierdzewnej. |
| Zestaw do regulacji, służy do regulowania pionu np. iglicy do dachu blaszanego.
Wykonany z stali cynkowanej galwanicznie. UWAGA sprzedawany jako pojedynczy element. |
 |
Podsumowanie
W ramach podsumowania zapraszam do obejrzenia dwóch krótkich filmów.
Uziemienie
Omówiłem zewnętrzną instalację odgromową LPS, ale nie wspomniałem nic o złączach kontrolnych i uziemieniu.
Zagadnienia te zostały obszernie omówione w artykule zatytułowanym: Jak zrobić uziemienie?
Pomiary
Samo zagadnienie pomiarów instalacji odgromowej jest bardzo obszerne, i należy poświęcić temu tematowi kilka osobnych artykułów. W celu zgłębienia wiedzy w tym zakresie odsyłam do rzetelnych opracowań np. Przewodnik po normach PN-EN 60364-6 PN-EN 62305 autor mgr. inż. Eligiusz Skrzynecki z Sonel.
Wspomnę, że szeroko pojęte „pomiary” nie ograniczają się tylko do odczytu wskazań miernika, zaraz po wykonaniu zewnętrznej instalacji odgromowej lecz należy je wykonywać:
- w trakcie budowy należy dokonywać sprawdzeń i badań robót zanikowych i robót zakrytych,
- po zakończeniu budowy,
- okresowo,
- po zmianach lub naprawach,
- po uderzeniu pioruna w obiekt.
Znaczna część „elektryków” wykonuje tylko niewielki fragment obowiązkowych badań LPS ograniczając się jedynie do pomiarów i protokołu zewnętrznej instalacji odgromowej.
Prawidłowo wykonane badania powinny swym zakresem obejmować LPS według aktualnie obowiązującej definicji przytoczonej na wstępie artykułu.
Swym zakresem powinny obejmować:
- kontrolę dokumentacji technicznej w tym powykonawczej i eksploatacyjnej,
- oględziny
- zgodność dokumentacji z normami i przepisami
- stan techniczny LPS.
- Połączenia przewodów, złącz,
- zaawansowanie korozji,
- połączenia z uziomem,
- mocowanie i ochrona mechaniczna.
- Zmiany w obiekcie,
- uszkodzenia LPS
- uszkodzenia SPD i bezpieczników
- połączenia wyrównawcze
- ciągłość połączeń,
- odstępy izolacyjne,
- urządzenia ekranujące,
- trasy kabli, przewodów oraz SPD.
- próby i pomiary (podczas pomiarów należy zwrócić szczególną uwagę aby pomiary nie stwarzały zagrożenia wybuchowego i pożarowego):
- geodezyjne i geometryczne LPS,
- rezystancje uziemień,
- ciągłość galwaniczną,
- rezystancja izolacji.
- Protokół zawierający ocenę stanu LPS powinien zawierać:
- ogólny stan zwodów i innych elementów,
- ogólny poziom korozji i ochrony przed korozją,
- pewność mocowania przewodów i elementów LPS,
- pomiary rezystancji uziemienia układów uziomów,
- odstępstwa od wymagań zawartych w normach i obowiązujących aktach prawnych,
- dokumentacja zmian i rozbudowy LPS, oraz zmian obiektu wraz z opisami i rysunkami konstrukcyjnymi,
- wyniki przeprowadzonych prób i pomiarów.
Podczas pomiarów ważne jest aby osoba dokonująca pomiarów / badań posiadała odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie (nie zaszkodzi jak będzie miała wykształcenie elektryczne o kierunku związanym z metrologią). Ważny jest dobór właściwej metody pomiarowej oraz miernik posiadający prawną kontrolę metrologiczną (po więcej informacji odsyłam na strony Głównego Urzędu Miar w skrócie GUM).
Podsumowanie
Artykuł choć obszerny nie wyczerpuje zagadnienia zewnętrznej ochrony odgromowej. Nie omówiłem zagadnień związanych z masztami, izolowanych zwodów wysokonapięciowych, a wiele zagadnień zostało jedynie zasygnalizowanych.
Osoby zainteresowane szczegółową wiedzą odsyłam do aktualnie obowiązujących przepisów prawnych, oraz ekspertów specjalizujących się w projektowaniu zewnętrznego LPS.
A Ty co sądzisz w tym temacie? Zamieść swój komentarz.
Udostępniaj LEGALNIE! Czyli jak? Zobacz >>
Artykuły powiązane tematycznie:
| Jak zrobić uziemienie? | |
| Instalacja odgromowa – jak prawidłowo wykonać? |  |
Pytania czytelników
Od jednego z czytelników otrzymałem kilka pytań dotyczących projektu zamieszczonego w artykule. Pytania, wraz z udzielonymi odpowiedziami zamieszczam poniżej.
Proszę pamiętać, że projekt należy traktować poglądowo. Założenie do projektu było takie, aby dla tego samego budynku wykonać projekt w różnych klasach LPS, oraz pokazać co wchodzi w skład projektu zewnętrznej instalacji odgromowej. Chodziło o pokazanie różnic, jak na tym samym budynku zmieni się układ zewnętrznego LPS.
Dlaczego dla ryzyka R1, gdzie R1<RT jest napisane, że aby zredukować ryzyko stosuje się środki ochrony opisane w 6? Skoro R1 jest mniejsze od RT, to ochrona z tytułu R1 zbędna? Podobnie z ryzykiem R3.
Odpowiedź Elko-Bis.
Przedstawiony projekt jest przykładem, który nie odnosi się do konkretnej sytuacji i lokalizacji. Dlatego interpretacje rozwiązań w tym przykładzie mogą być różne.
Zastosowanie klasy ochrony odgromowej LPS IV redukuje sumę ryzyk do wartości tolerowanych, niezależnie od tego, że składowe ryzyka bez tej redukcji R1 i R3 nie wymagają dodatkowych środków ochrony.
Uziom fundamentowy – jak ma przejść skutecznie udar do ziemi skoro mamy hydroizolację? Przyjmujemy, że przy dużej wartości prądu piorunowego hydroizolacja zostanie uszkodzona?
Odpowiedź Elko-Bis.
Uziom fundamentowy układany jest w warstwie chudego betonu, poniżej hydroizolacji. Z uwagi na przekrój przewodów uziemiających powyżej 100 mm2 nie należy zakładać uszkodzeń hydroizolacji.
Uzupełnienie Piotr Bibik
Więcej informacji na temat uziemień można znaleźć w artykule zatytułowanym: Jak zrobić uziemienie?
Dlaczego rury stalowe wody deszczowej nie są uziemione?
Odpowiedź Elko-Bis.
Zastosowano złącza rynnowe jako wystarczające dla instalacji wody deszczowej.
Czy metodę kąta ochronnego nie stosuje się zgodnie z normą tylko do dachów płaskich?
Odpowiedź Elko-Bis.
Norma PN-EN 62305 w punkcie 5.2 Zwody podaje, ze metoda kąta ochronnego jest odpowiednia dla obiektów o prostych kształtach, nie precyzuje, że muszą mieć dachy płaskie.
Danuta
15 kwietnia 2021 o 07:19
Jestem w trakcie montażu instalacji fotowoltaicznej. Właściwie jest zamontowana – czeka na „odbiór”, moje nieprofesjonalne oględziny i porównanie z innymi instalacjami spowodowały że włos mi się zjeżył a przeczytanie tego artykułu… „zabrakło włosów”
To co widzę jako laik: przewód odgromowy od szpili uziemiającej (to co było wbite w ziemię) idzie po ścianie, wchodzi do wnętrza domu, gdzieś tam wędruje i wychodzi na dachu do paneli, po drodze jest przyczepiany do drewnianych elementów za pomocą gwoździ i drutu, gdzieś tam po drodze gubi kawałek peszla – czyli gołe przewody sobie idą. Idą sobie obok siebie jeszcze pozostałe przewody instalacji fotowoltaicznej. O odstępie izolacyjnym w punktach niewidocznych staram się nie myśleć. Instalację wykonała firma i pracownik „z papierami”. Nie jest włączona, ale obawiam się że nawet w tej sytuacji w przypadku wystąpienia pioruna efekt jest „gwarantowany” niestety. Na moje usilne naleganie wykonano pomiar rezystancji uziemienia – nie wiem jaką metodą – wewnątrz domu – wyszło 70 omów czyli „świetnie”.
Nie wiem co mam zrobić? Wezwać straż pożarną czy zakład energetyczny na oficjalne pomiary, zawiadomić policję o celowym usiłowaniu zniszczenia domu o życiu nie wspomnę, bo jakoś nie mogę się doprosić o oficjalne pomiary z protokołem – co mi się wydaje celowym działaniem.
Piotr Bibik
17 kwietnia 2021 o 13:04
Pani Danuto, komentarz Pana Tomasza praktycznie wyczerpuje temat.
Proponuję zrobić dokumentację zdjęciową wykonanych prac (np. zamontowanych paneli), i skontaktować się z przedstawicielem producenta na rynek polski z pytaniem, czy na tak zamontowane panele obowiązuje gwarancja producenta?
W opisywanym przypadku przydatna jest umowa. Niestety w praktyce, inwestorzy rzadko o umowie pamiętają, a dobrze sporządzona umowa zabezpiecza interesy inwestora i wykonawcy, do tego w większości skutecznie odstrasza nierzetelnych wykonawców (często są to najtańsi wykonawcy).
Po co mi umowa?
Zlecając komuś wykonanie „pomiarów” raczej nazwałbym to okresowy przegląd, w skład którego wchodzą pomiary, powinna Pani wymagać, aby wykonany został zgodnie z wytycznymi zawartymi w polskiej Normie:
Źródło: https://sklep.pkn.pl/pn-hd-60364-6-2016-07p.html
Taki wymóg może Pani zawrzeć w umowie z osobą którą wezwie Pani na wykonanie przeglądu. Wówczas będzie miała Pani pewność że wymagania przez Panią postawione są kompletne. Osoba dokonująca pomiarów dokładnie wie jaki zakres prac ma wykonać i na tej podstawie może wyliczyć ile to będzie Panią kosztowało.
Rzetelnie wykonane pomiary zajmują trochę czasu, wymagają wiedzy, staranności i czasu na sporządzenie kompletnej dokumentacji (mogą trochę kosztować – to nie będzie przysłowiowe „100 zł”).
Tomasz Brzostowski
15 kwietnia 2021 o 17:05
Pani Danuto, sprawa co prawda nie dotyczy mnie, ale mój włos też jeży się na głowie. Z zawodu jestem elektrykiem i posiadam wieloletnie doświadczenie w zakresie instalacji i pomiarów elektrycznych. Aktualnie jest mi również bliska dziedzina fotowoltaiki. Co prawda nie mogę się wypowiedzieć merytorycznie na temat jakości wykonanych prac w Pani domu, ponieważ ich nie widziałem, ale opis jednoznacznie sugeruje, iż prace instalatorskie nie zostały wykonane do końca w zgodzie z obowiązującymi przepisami i zasadami.
Należy zacząć od tego, że każda instalacja elektryczna powinna być udokumentowana protokołem powykonawczym w którym zawarte są oględziny oraz wyniki pomiarów.
Pomiar rezystancji uziemienia powinien zawierać metodę pomiaru, dane miernika którego użyto do pomiaru oraz dane osoby dokonującej pomiaru.
Wynik pomiaru rezystancji uziemienia w Pani przypadku jest w mojej ocenie zbyt wysoki i kwalifikuje się bezwzględnie do weryfikacji i zbadania przyczyny takiego stanu.
Skoro wykonawca nie chce wystawić stosownego dokumentu, który poświadczałby prawidłowość wykonania instalacji, na Pani miejscu zatrudniłbym niezależną firmę (elektryka), która dokona oględzin i pomiarów zamontowanej instalacji elektrycznej, a wyniki przedstawi w postaci dokumentacji i protokołu potwierdzonego podpisami (pomiary powinny wykonywać co najmniej dwie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia).
Mając taki dokument, można egzekwować od firmy wykonawczej usunięcie wad instalacji. Jeżeli wykonawca nie zechce dokonać poprawek, należy bezwzględnie wystąpić na drogę sądową.
Nie należy absolutnie godzić się na brakoróbstwo!
Danuta
27 kwietnia 2021 o 10:57
Dziękuję wszystkim za odniesienie się do mojej sprawy. Dziś odbędzie się (mam nadzieję) odbiór instalacji przez specjalistę. Dopilnuję żeby wszystko znalazło się w protokole. Została dołożona „dodatkowa” instalacja odgromowa (poprzednia pozostała – ta idąca wewnątrz domu), a nowa jest wykonana na drucie fi 6. Mam nadzieję że osoba podpisująca protokół będzie świadoma tego co robi. Monterzy wykonujący instalację zarówno fotowoltaiczną jak i odgromową są z „papierami” – sprawdziłam i również wykonują okresowe kontrole instalacji elektrycznych. Jeśli chodzi o gwarancję i warunki gwarancji producenta/importera – to je znam, nie są zbyt skomplikowane, wymyślne czy obszerne – klasyka: prawidłowa instalacja – chyba 8 punktów + prawidłowe użytkowanie – ale firma instalująca je po prostu olewa. Jak dotąd żadnego dokumentu dotyczącego instalacji nie dostałam – obejrzałam natomiast u sąsiadów kilka kompletów dokumentacji – dokładnie na takie panele i falownik jakie ja mam, więc wiem mniej więcej czego oczekiwać.
Pytanie brzmi: czy szybciej wycisnę prawidłowość instalacji, czy wyrzucenie wszystkiego i przywrócenie stanu początkowego.
Ech życie, pozdrawiam
Tomasz
1 marca 2023 o 13:22
Jak to jest z tym lakierowanym drutem odgromowym? Mam oferty wykonania instalacji odgromowej z kilku firm i w jednej proponują takie rozwiązanie, a w innej twierdzą, że taki drut nie spełnia norm (czy innych przepisów) dot. instalacji odgromowej (bo lakier izoluje).
Czy jesteś w stanie przytoczyć jakieś źródła, z których wynikałoby który z wykonawców ma rację?
Piotr Bibik
1 marca 2023 o 21:08
Nie znam aktów prawnych, które zabraniają montażu elementów (w tym drutu) lakierowanego, ale nie znam wszystkich zapisów z jakimi może się Pan spotkać. Wątpię, czy istnieje osoba która te wszystkie rzeczy patrząc przez pryzmat całego kraju ma opanowane ponieważ interesujących Pana rzeczy należy szukać w Prawie Budowlanym i rozporządzeniach (w sumie około 32 różnych aktów prawnych) i w Prawo „resortowe” (np. Minister odpowiedzialny za Szkoły może wydać jakieś wytyczne, że na budynkach szkolnych należy wykonywać instalację odgromową np. z…). Jeśli mówimy o instalacji na obiektach zabytkowych to jeszcze trzeba sprawdzić Ustawę o Ochronie Zabytków i publikacje w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim (uwaga na zakres obowiązywania zapisów). To jeszcze nie koniec bo wytyczne jak wykonać instalację odgromową można szukać w Prawie „lokalnym” np. rozporządzenie Wójta, Burmistrza itd. A jak by tego było mało to różne zapisy mogą być jeszcze w ustaleniach jednostek organizacyjnych np. zapisy w umowach z wykonawcą. Rozumiem że w Pana przypadku rozmawiamy o domku jednorodzinnym więc wiele aymienionych aktów prawnych Pana nie dotyczy, ale wolałem o tym wspomnieć abyśmy mieli komplet informacji i zdawali sobie sprawę jak trudna jest odpowiedź na Pana pytanie. Wracając do pytania.
Zapewne farba pokrywająca drut odgromowy stanowi jakąś izolację (temu się nie da zaprzeczyć), ale trzeba również uwzględnić napięcie z jakim się mierzymy (jakie napięcie ma piorun?). Farba jak każdy izolator jest skuteczna, ale do pewnego poziomu napięcia powyżej którego izolator (czym by nie był) zostaje elektrycznie przebity. Przypominam, aby popłynął prąd pomiędzy dwoma elektrodami oddzielonymi powietrzem oddalonymi o 1 cm potrzebne jest napięcie około 32 000 V (32 kV). Mówiąc o instalacji odgromowej często odstępy separacyjne są powyżej 50 cm. Czyli o jakich wartościach napięcia mówimy? Sprawdźmy 32 000 V x 50 cm = 1 600 000 V, czyli 1 600 kV.
Pamiętajmy, że oszacowaliśmy napięcie 1 600 kV jakie jest potrzebne do pokonania 50 cm powietrza a tu rozmawiamy o piorunie, który pokonuje odległość pomiędzy chmurą a ziemią (lub instalacją odgromową), która wynosi często wieleset metrów. Więc o jakich napięciach w przypadku pioruna rozmawiamy? W związku z tym realnie oceńmy jaką izolacją dla pioruna jest warstwa farby pokrywająca drut z jakiego wykonana jest instalacja odgromowa?
Rozmawiając o materiale z jakiego wykonać instalację odgromową może warto zastanowić się nad drutem aluminiowym? Do tego uchwyty ze stali nierdzewnej, lub z tworzywa sztucznego odpornego na promieniowanie UV.