SMOG, jak skutecznie i niedrogo badać i oczyszczać powietrze?

SMOG, jak sobie z nim skutecznie i niedrogo radzić w warunkach domu, mieszkania lub na spacerze?

O SMOG-u napiszę w kontekście wentylacji, rekuperacji i maseczek do których się już przyzwyczailiśmy. Poruszę również temat maseczek chroniących przed Koronawirusem SARS-COVID.

Podsumowując, w tym artykule omówię zagadnienia związane z czystym powietrzem. Czyżby Piotr Bibik zaczął pisać nagle o tematach niezwiązanych z elektrotechniką?

Nie, na napiecie.salama.pl poruszam tematy szeroko związane z elektrotechniką w tym z systemami inteligentnego domu. Inteligentnego domu, z którym są zintegrowane również systemy wentylacji, rekuperacji których nieodłącznym elementem są filtry.

O co w tym wszystkim chodzi?

W obu przypadkach (SMOG i COVID) walczymy z czymś czego nie widzimy, a co przenosi się wraz z powietrzem i wnika do naszego organizmu. Skuteczna ochrona polega na zatrzymaniu groźnych dla nas elementów (pyły, wirusy, bakterie, grzyby, aerozole, różne gazy), które znajdują się w powietrzu. Do zatrzymania tych elementów używa się filtrów, które występują w różnej postaci:

• filtrów montowanych w wentylatorach, rekuperatorach, odkurzaczach, oczyszczaczach powietrza,
• maseczek (półmaska filtrująca)

Maseczka, to taki filtr zakładany na twarz 🙂 występuje w różnych odmianach, ale zadanie ma zawsze takie samo, przefiltrować powietrze, które wdychamy, lub które wydychany z naszego organizmu (to jest ważne i do tego jeszcze wrócę).

Aby lepiej zobrazować omawiane zjawiska warto zrobić porównanie np. do siatki ogrodzeniowej.

Siatka ogrodzeniowa będzie naszym filtrem w wentylacji, rekuperacji lub maseczką. Zanieczyszczeniami powietrza a więc cząsteczkami, które trzeba zatrzymać będą: pies (symbolizuje kurz), ptaki rożnej wielkości (symbolizują cząsteczki PM 10 i PM 2,5) i robaczek (symbolizuje wirus np. COVID).

Poglądowe przedstawienie skuteczności filtrów. Siatka odzwierciedla filtr, który jest skuteczną, lub nie skuteczną przeszkodą w zależności od wielości elementu, który ma się przez siatkę przedostać.
Kurz	Cząsteczka SMOG PM 10	Cząsteczka SMOG PM 2,5	Wirus np. COVID

Jeśli zanieczyszczenia np. SMOG, lub wirusy są większe niż oczka sitki (filtra), zostaną skutecznie zatrzymane. Jeśli zanieczyszczenia, są mniejsze niż oczka siatki (filtra) przedostaną się przez nią. Wówczas filtr dla tych cząsteczek jest nieskuteczny i trzeba zastosować siatkę (filtr) o mniejszych oczkach.

Używając porównania, zapora jaką ma stworzyć siatka (filtr), będzie nieskuteczna np. dla robaczków (wirusów).

Co, jeśli w w naszym filtrze (siatce) zrobi się nieszczelność czyli dziura?

Jeśli dziura (nieszczelność, np. niedopasowanie maseczki do twarzy, źle założony filtr) będzie większa niż elementy, które filtr ma zatrzymać, wówczas wszystkie elementy mniejsze od dziury przedostaną się przez nią. W naszym przypadku, pomimo, że siatka była skuteczną zaporą (filtrem), aby pies (zanieczyszczenia) nie przedostał się na dugą stronę, to dziura (nieszczelność) daje mu drogę, przez którą może się przedostać (zanieczyszczenia mogą dostać się do naszego organizmu).

W przypadku filtrów lub maseczek mamy do czynienia z taką sytuacją jeśli:

• maseczka nie dolega szczelnie do skóry twarzy (najczęściej są nieszczelności w kąciku nosa lub w przypadku mężczyzn maseczka zakładana na zarost czyli brodę lub wąsy),
• filtr jest źle założony lub źle dopasowany do obudowy,
• maseczka lub filtr są dziurawe,
• maseczka lub filtr są źle dobrane do zanieczyszczeń które mają zatrzymać.

Jak duże są zanieczyszczenia zawarte w powietrzu?

Jeśli mówimy sitkach (filtrach) i przepuszczaniu pisaku i zatrzymywaniu żwiru, lub innych widocznych dla naszego oka elementów (zanieczyszczeniach), to dość łatwo możemy o tym rozmawiać. Sytuacja się komplikuje jeśli zaczynamy rozmawiać o rzeczach, które nasze oko nie jest w stanie wychwycić.

W kontekście SMOG-u najczęściej mówimy o cząsteczkach wielkości 2,5 μm lub 10 μm, są to jednostki, które ciężko jest sobie wyobrazić więc wyjaśnię 🙂

1 m = 1 000 mm

1 mm = 1 000 μm

Poglądowo to tak, jakby wziąć miarkę o 1 000 równych podziałem (możemy obrazowo przyjąć miarkę o długości 1 metra, ponieważ posiada odpowiednią ilość podziałem) i zmniejszyć ją tak, aby zmieściła się w 1 milimetrze.

Teraz łatwiej?

Zanim przejdę do zagadnień związanych z SMOG-iem, krótko odniosę się do maseczek mających chronić przed COVID.

Maseczka chroniąca przed COVID

Zwrócić uwagę, że istnieje bardzo duża różnica między maseczkami, które chronią przed COVID, a maseczkami, które chronią przed SMOG-iem.

Zadaniem maseczki, która chroni przed COVID, jest utrzymanie wydychanych z naszego organizmu bakterii, wirusów wewnątrz naszej maseczki. Aby było to możliwe maseczka (w rzeczywistości filtr – sito) musi być wykonana z materiału, który zatrzyma wydychane przez nas wirusy, które są wielkości znacznie poniżej 1 μm.

Naukowcy podają, że wielkość cząsteczki Coronavirus, wacha się od 0,06 μm do 0,14 μm, a cząsteczki SMOG-u 2,5 μm oraz 10 μm.

Tu dochodzimy do sedna dyskusji o skuteczności noszenia maseczek w kontekście ochrony przed COVID.

Maseczka, maseczce nie równa

Jeśli założymy maseczkę, która skutecznie zatrzyma wirusa, wówczas będzie ona wykonana z bardzo gęstego materiału. To oznacza, że oddycha się wówczas ciężej, ale dzięki temu chronimy inne osoby przed kontaktem z chorobami przenoszącymi się wraz z wydychanym przez nas powietrzem. Maseczkę chroniącą przed COVID, nosimy dla innych (odpowiedzialność społeczna), chronimy innych przed zagrożeniem, które może występować w nas.

W ostatnim czasie obserwuje, że ludzie do ochrony przed COVID błędnie używają maseczek z zaworkami, które mają ich chronić przed SMOG-iem lub pyłem.

Błędnie, ponieważ zasada działania maseczki do ochrony przed COVID jest inna.

Zobacz, podczas wdychania (wciągania powietrza) zaworek w maseczce przeciwpyłowej (do takiej należy zaliczyć również maseczki antysmogowe) jest zamknięty i powietrze do wnętrza maseczki przedostaje się przez materiał z jakiego jest wykonana, czyli przez filtr (wdychamy oczyszczone powietrze).

Natomiast przy wydychaniu powietrza, uruchamia się zaworek ułatwiający oddychanie i wydychane przez nas powietrze jest usuwane z maseczki z możliwie małymi oporami. Dodatkowa korzyść polega na usunięciu z maseczki znacznej części wilgoci, która zawarta jest w naszym oddechu. Niestety wraz z wyrzucanym przez zaworek powietrzem usuwane są z maseczki wirusy i bakterie – tam nie ma żadnego filtra).

Uwzględniając założenie, jakie jest w przypadku COVID, że maseczka ma chronić innych przed wirusami, których nosicielami jesteśmy, maseczki z zaworkiem nie nadają się do skutecznej ochrony.

Czy to oznacza, że nie należy nosić maseczek?

Zgodnie z prawdą należy zaznaczyć, że każda maseczka jest lepsza niż jej brak (zawsze w jakimś stopniu zmniejszy odległość na jaką wyrzucane są z naszego organizmu bakterie i wirusy), lecz w porównaniu do maseczek bez zaworka (wykonanych z tego samego materiału filtracyjnego) maseczki z zaworkiem zapewniają osobą znajdującym się w naszym pobliżu gorszą ochronę przed Koronawirusem (bo przez zaworek wirusy wydostają się na zewnątrz).

Tu dochodzimy również do tematu skuteczności maseczek w ochronie przed wirusami.

Maseczka może być skuteczną formą ochrony, o ile została dobrze dopasowana do twarzy i jest wykonana z materiału, który skutecznie zatrzymuje wirusy (zwykła szmatka nie wystarczy).

Zwróć uwagę, że piszę SKUTECZNIE, czyli wirus ma zostać zatrzymany wewnątrz maseczki, lub wydostać się naprawdę w znikomej ilości. Powrócę do tego zagadnienia w dalszej części artykułu.

W oficjalnych komunikatach, podawana jest informacja, że maseczka ma za zadanie ograniczyć transmisję wirusa SARS-CoV-2, co jest prawdziwą informacją, ponieważ każda maseczka w jakimś stopniu zmniejsza siłę naszego wydechu więc zmniejsza zasięg na jaki wyrzucamy z siebie bakterie i wirusy.    

Czym jest SMOG?

Powietrze którym oddychasz zawiera malusieńkie drobiny zanieczyszczeń zwane fachowo cząsteczkami. Zanieczyszczenia powstają w różny sposób (nie będę tu tego omawiał), mają różny skład chemiczny, ale nas interesuje ich fizyczna wielkość.

Zobacz na prawą stronę poniższej grafiki. Duże brązowe koło to przekrój ludzkiego włosa ma około 60 μm, na jego tle umieszczone zostały cząsteczki PM10 = 10 μm zaznaczona kolorem czarnym oraz PM 2,5 μm zaznaczona kolorem czerwonym.

1 mm = 1 000 μm

Źródło: https://www.napiecie.salama.pl/smog-test-czujnika-pylow-pm25-i-pm10/

Po lewej stronie widzisz powiększoną część materiału z jakiego wykonana jest maseczka. Struktura materiału filtracyjnego skutecznie zatrzymuje cząsteczki PM 10 (kolor czarny), lecz cząsteczki PM 2,5 (kolor czerwony) swobodnie przedostają się przez materiał filtracyjny trafiając do płuc, gdzie ich część może przeniknąć do krwi a w raz z nią do innych narządów w ludzkim ciele.  

Jakie cząsteczki SMOGU są groźne dla organizmu?

Mówiąc o SMOG-u najczęściej podaje się dwa parametry, PM 10 oraz PM 2,5. Cząsteczka PM 10 ma wielkość 10 μm, a cząsteczka PM 2,5 ma wielość 2,5 μm. Oznacza to, że cząsteczka PM 10 jest większa od PM 2,5 , i dużo łatwiej jest ją zatrzymać. Maseczka, która zatrzyma cząsteczkę SMOG-u PM 10 ma większe otwory w materiale filtracyjnym przez co użytkownik takiej maseczki ma ułatwione oddychanie w porównaniu z maseczką, która zatrzyma zarówno cząsteczkę PM 2,5 jak i PM 10.

Według specjalistów czym mniejsza cząsteczka tym bardziej szkodliwa dla ludzkiego organizmu. Przykładowo cząsteczki o wielkości 2,5 μm są w stanie poprzez płuca wniknąć do układu krwionośnego człowieka, a wraz z krwią rozprzestrzenić się po całym organizmie.

Pytanie, czy jak sprzedawca na maseczce, która zatrzymuje tylko cząsteczki PM 10 napisze: maseczka antysmogowa, to ma rację?

Kłamstwa zarzucić mu nie można bo nadał tylko nazwę marketingową, jaką część SMOG-u taka maseczka zatrzymuje, ale ja wolę sprawdzić jaki materiał filtracyjny został użyty do produkcji tej maseczki i wybrać ten, który zapewni mi bezpieczeństwo.

Smog – jak się przed nim chronić?

Jedyną skuteczną ochroną przed SMOG-iem jest stosowanie filtrów (mogą być w formie maseczek – mają inne, opisane dalej oznaczenia), które w trakcie wdychania (lub wtłaczania powietrza np. rekuperatory i wentylatory) zatrzymają znajdujące się w powietrzu cząsteczki SMOG-u. Na tej samej zasadzie działają domowe oczyszczacze powietrza oraz odkurzacze jeśli mają odpowiednie filtry.

Właśnie odpowiednie filtry i odpowiednie maseczki.

Jak dobrać właściwy filtr do systemów rekuperacji lub wentylacji?

Przypominam, wielkość cząsteczek zawartych w powietrzu mierzymy w μm (1 mm = 1 000 μm).

W powietrzu mogą znajdować się różne, „zanieczyszczenia”, które mogą zagrażać naszemu organizmowi. Przeanalizuj poniższy wykres, który poglądowo pokazuje wielkość różnych cząsteczek występujących w powietrzu oraz filtry podzielone według możliwości zatrzymywania określonych wielkości cząsteczek.

Czy zwróciłeś uwagę, że filtry podane są w przedziałach skuteczności?

Przykładowo filtry dokładne zostały podzielone na klasy filtracji od F7 do F9, i w zależności od konkretnej klasy filtracji zatrzymują różne wielkości cząsteczek.

Wielkość filtra

Dlaczego filtry płaskie są zazwyczaj duże, lub w różnych innych kształtach w formie harmonijki?

Wyjaśniliśmy już sobie, że filtr jest formą sitka z oczkami o określonej wielkości. Przepływające przez filtr zanieczyszczone powietrze, oczyszcza się. Polega to na tym, że w filtrze osadzają się zanieczyszczenia większe niż oczka sita (materiału filtracyjnego). W ten sposób filtr coraz bardziej zatyka się, a przepływające powietrze napotyka coraz to większe opory i musi szukać innych dróg (niezatkanych jeszcze otworków filtra).

Rozwiązaniem tego problemu jest stosowanie filtrów o bardzo dużej powierzchni filtracyjnej. Dużej, w stosunku do kanałów jakimi przepływa powietrze. Dzięki temu filtr będzie się stopniowo zatykał, lecz powietrze będzie przepływało coraz to innymi oczkami materiału filtracyjnego.

Aby dużą powierzchnie materiału filtracyjnego zmieścić w stosunkowo małej obudowie wymyślono harmonijkę 🙂 Dzięki temu filtr zachowuje niewielkie wymiary a jego powierzchnia filtrująca jest ogromna, przez co opory ssania znacznie się zmniejszają.

Przykład

Przeanalizujmy przykład filtra do odkurzacza BOSC GAS 35. Wymiary zewnętrzne filtra to 24×14 cm co daje pole powierzchni 336 cm².

Jeśli w otworze o takich wymiarach zastosujemy filtr płaski, wówczas całkowita jego powierzchnia filtracyjna będzie wynosiła około 336 cm², lecz jeśli w tym samym otworze zamontujemy filtr oparty o budowę harmonijki to uzyskamy aż 18 x większe pole powierzchni filtracyjnej czyli około 6 150 cm² (uzależnione od konstrukcji filtra np. wysokości i ilości harmonijek), przez co taki filtr będzie dużo wolniej się zapychał.

Rada praktyka

Aby mieć czyste powietrze nie musisz wydawać majątku i kupować całych systemów wentylacyjnych. W warunkach domowych, wystarczy zwykły wentylator nawiewowy, do którego założysz filtr w postaci np. maty filtracyjnej.

Do wentylatorów nawiewowych, które posiadam u siebie w domu założyłem filtr FBV. Taką „skrzynkę” z dodatkową czerpnią lub kratką wentylacyjną z stali nierdzewnej, zamontowałem na zewnętrznej elewacji budynku. Cóż albo czyste powietrze (bez trującego SMOG-u), albo wygląd. U mnie się sprawdziło, teraz czas na estetykę, muszę te filtry ładnie zabudować.

Dlaczego zdecydowałem się na filtr FBV?

Jak na domowe warunki jego powierzchnia filtrująca jest całkiem spora, ale co dla mnie najważniejsze ma prostą budowę i zapewnia łatwa wymianę filtra. Wewnątrz obudowy, jest stalowa ramka z drutu wykonana w kształcie litery V.

Dlaczego to dla mnie takie ważne?

Na metry kupiłem matę filtrującą o odpowiednich dla mnie parametrach (to naprawdę jest przystępne cenowo, wrzuć w Allegro lub Google hasło „mata filtrująca”). Teraz regularnie wymieniam filtry, czyli wyjmuje ramkę, wycinam stare maty filtrujące i zakładam nowe.

Zakładam nowe, czyli, docinam z mat filtracyjnych (wstępnej G i dokładnej F) dwa prostokątne kawałki, kilka minut z igłą i nitką w ręce i stara stalowa ramka jest obszyta nową matą filtrującą czyli filtr gotowy 🙂  

Jaki filtr zatrzyma SMOG?

Analizując przedstawione zestawienie skuteczności filtrów w zależności od wielkości cząsteczki, łatwo zauważyć, że dla cząsteczek mniejszych od 2,5 μm skuteczne są filtry kilku klas, w tym filtry HEPA. Zatem czy wystarczy zamontować filtr HEPA?

Teoretycznie, tak, lecz w praktyce taki filtr bardzo szybko zostanie zanieczyszczony (zapchany) i przestanie pełnić swoją rolę. Będzie stwarzał bardzo duże opory dla przepływającego powietrza, co będzie wymagało wentylatorów o większej sile (właśnie uświadomiłem sobie, że warto napisać artykuł dotyczący podstaw wentylacji).

Dużo lepszym rozwiązaniem jest założenie kilku następujących po sobie filtrów różnej klasy filtracyjnej np:

1. filtr wstępny klasy G
2. filtr dokładny klasy F
3. filtr HEPA

Dzięki ustawieniu kolejno po sobie różnych filtrów, każdy zatrzymuje inny rodzaj zanieczyszczeń co znacznie wydłuża czas przydatności filtra (pamiętaj o właściwej kolejności montażu patrząc od strony zasysanego powietrza Najpierw zakładaj filtry wstępne G potem coraz to dokładniejsze).

Jeśli zainteresował Cię ten temat poszukaj w Google pod hasłem „klasy filtrów”.

Półmaski do ochrony górnych dróg oddechowych

W tym artykule (w dużym skrócie) poruszę tylko zagadnienie związane z maskami, które wykorzystuje się do ochrony np. przed SMOG-iem.

No właśnie czy to dobre określenie?

Fachowa nazwa, to półmaska filtrująca, lecz w handlu i nazewnictwie potocznym rzadko spotyka się nazewnictwo poprawne, a często na potrzeby marketingu tworzy się rożne nazwy tego samego wyrobu. Na to wpływu nie mamy, i tego nie zmienimy.

Podobnie jest z półmaską filtrującą, gdy media dużo mówią o SMOG-u, znacznie łatwiej jest sprzedać „maseczkę antysmogową”, bo tak będzie szukać znaczna część kupujących. Tylko niewiele osób szukając maseczki do ochrony przed SMOG-iem zapyta sprzedawcę, lub wpisze w wyszukiwarkę „półmaska filtrująca”.  

Zgodnie z przepisami obowiązującymi na terenie Unii Europejskiej, bez względu na nazwę zastosowaną przez producenta lub dystrybutora, półmaski filtrujące są środkami ochrony indywidualnej podlegającymi przepisom unijnego prawodawstwa zharmonizowanego i oznakowaniu CE. Wśród półmasek nie istnieje podział na wyroby do użytku prywatnego i zawodowego. Dlatego też ten sam model półmaski może być używany, zarówno przez osoby spacerujące rekreacyjnie po parku, czy użytkowników remontujących swój dom, jak też przez pracowników podczas prac budowlanych.

Źródło: https://www.uokik.gov.pl/download.php?plik=21081

Kupując półmaskę filtrującą, wato zwrócić uwagę na filtr, czyli przed czym ona tak naprawdę nas chroni?

W Europie obowiązują standardy narzucone Normą EN-149, która półmaski filtrujące dzieli na typy:

• FFP1 – filtrują co najmniej 80 % cząsteczek znajdujących się w powietrzu do wielkości 0,6 μm. Można je stosować, jeśli wartość graniczna narażenia w miejscu pracy nie jest przekroczona więcej niż 4-krotnie.
• FFP2 – filtrują co najmniej 94 % cząsteczek znajdujących się w powietrzu do wielkości 0,6 μm. Można je stosować, jeśli wartość graniczna narażenia w miejscu pracy nie jest przekroczona więcej niż 10-krotnie.
• FFP3 – filtrują co najmniej 99 % cząsteczek znajdujących się w powietrzu do wielkości 0,6 μm. Można je stosować, jeśli wartość graniczna narażenia w miejscu pracy nie jest przekroczona więcej niż 30-krotnie. Są w stanie zatrzymać skutecznie cząsteczki toksyczne, rakotwórcze i radioaktywne.

Miało być krótko, wyszło jak zawsze, kupując półmaskę filtrującą wybieram zawsze filtr FFP3, ponieważ skład SMOGu, to nie tylko pył (osoby zainteresowane odsyłam do innych naukowych opracowań w tym temacie), ale przy wyborze półmasek warto jeszcze zwrócić uwagę na rozmiar. W sprzedaży można spotkać maseczki w różnych rozmiarach, i żadne przepisy nie normują tego zagadnienia, stąd to samo oznaczenie rozmiaru u różnych producentów może w praktyce oznaczać różne wielkości.

Pobierz opracowanie UOKIK Półmaski filtrujące poradnik dla konsumentów >>

Jak często wymieniać maseczkę lub filtr?

Maseczki (fachowo półmaski)

Podczas oddychania na wewnętrznej stronie półmaski osadza się para wodna, a wraz z nią różne wirusy, pleśnie, grzyby. Nie jestem lekarzem ani mikrobiologiem więc nie podejmę się dokładnego tłumaczenia co i skąd się w półmasce bierze. Wiem za to, że jeśli półmaskę używamy przez cały dzień (nawet z przerwami) i zostawimy ją na noc, to po 24 godzinach jest na jej powierzchni całkiem spory „świat” różnych mikroskopijnych bakterii, pleśni i grzybów (specjalista pewnie zrobiłby tu lepszą wyliczankę).

Należy zwrócić uwagę na wytyczne producentów półmasek dotyczące czasu ich użytkowania. Zdecydowana większość, to jednorazowe półmaski (oznaczone symbolem NR), które należy używać maksymalnie do 8 godzin, ale wielu ekspertów ze względów ekonomicznych i w kontekście ochrony przed SMOG-iem dopuszcza użytkowanie jednej półmaski w okresie jednego dnia. Po tym okresie półmaskę bezwarunkowo należy wyrzucić. Półmaski wielokrotnego użytku są przez producentów oznaczane symbolem R.

Przykład oznaczenia półmaski do użytku jednorazowego: FFP3 NR  

Więc jeśli rano chcemy zabezpieczyć się przed SMOG-iem i z oszczędności (dobre maseczki nie są tanie) zakładamy wczorajszą maseczkę, to co prawda chroni nas ona przed szkodliwymi cząsteczkami SMOG-u, lecz na własne życzenie wdychamy do organizmu równie szkodliwe bakterie, grzyby, wirusy, itd. Późniejsze leczenie również będzie kosztowne.

Filtry

W przypadku filtrów używanych w systemach wentylacji, rekuperacji lub oczyszczaczy powietrza sytuacja jest troszkę inna. Filtry te mają lepsze warunki pracy ponieważ zasysają otaczające nas powietrze, a nie powietrze, które wydychamy bezpośrednio z płuc wraz z całą mikroflorą. Dodatkowo filtry te, często są wykonane z innych materiałów, które nie stwarzają tak dogodnego środowiska do rozwoju mikroorganizmów jak maseczki noszone na twarzy. Systemy filtracyjne, często są wyposażone w lampy UV-C, które dodatkowo dezynfekują oczyszczone powietrze.

Czy filtry takie, mimo iż nie są zabite należy okresowo wymieniać?

TAK, lecz różne źródła podają rozbieżne informacje, i czas wymiany filtrów określają od 3 do 12 miesięcy. Nie mam w tym temacie doświadczenia, więc zainteresowane osoby odsyłam do ekspertów z dziedziny wentylacji, rekuperacji.

Warto również zainteresować się tematem okresowej dezynfekcji, jak również mechanicznego oczyszczania kanałów, kratek i innych elementów którymi przepływa powietrze.

Poniżej przykład czerpni systemu rekuperacji, która nadaje się już do czyszczenia. 

Jakość powietrza

Jakość powietrza określa się na podstawie pomiarów, których kryteria są określone w dyrektywach: Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy.

Wiele czujników SMOGu, poza wartościami cyfrowymi, jakość powietrza przedstawia za pomocą kolorów: 

Indeks jakości powietrza	PM 2,5 μg/m3	PM 10 μg/m3	Uwagi
	> 120	> 200	Jakość powietrza ma negatywny wpływ na zdrowie wszystkich osób przebywających na wolnym powietrzu.
	85 – 120	141 – 200	Osoby z chorobami układu oddechowego, małe dzieci i kobiety w ciąży powinny unikać przebywania na wolnym powietrzu.
	61 – 84	101 – 140	Jakość powietrza stanowi zagrożenie dla zdrowia szczególnie osób z chorobami układu oddechowego, małych dzieci i kobiet w ciąży.
	37 – 60	61 – 100	Zanieczyszczenie powietrza może stanowić zagrożenie dla zdrowia szczególnie dla osób z chorobami układu oddechowego, oraz osób wrażliwych np. małe dzieci, kobiety w ciąży.
	13 – 36	21 – 60	Zanieczyszczenie powietrza powoduje brak lub niskie ryzyko zagrożenia dla zdrowia.
	0 – 12	0 – 20	Zanieczyszczenie powietrza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Na podstawie danych z: http://www.air-fox.pl/quality

Skąd wiadomo kiedy jest SMOG? Kiedy ilość cząsteczek PM 10 i PM 2,5 przekracza dopuszczalne normy?

Wiadomości takie można uzyskać z czujników jakości powietrza, które są rozmieszczone po całej Polsce, a dostęp do niech jest możliwy poprzez internet. Systemów mierzących poziom zanieczyszczeń powietrza jest dużo, są różnej jakości a ich ceny znacznie się różnią. Jeśli profesjonalnie interesujesz się jakością powietrza, warto zwrócić uwagę na czujnik AIRFOX produkcji Sonel. 

Korzystanie z dostępnych w internecie czujników ma tą wadę, że poziom zanieczyszczeń określany jest w miejscu zainstalowania czujnika. Z praktyki wiem, że w obrębie kilku kilometrów jakość powietrza może się znacząco różnić.

Jeśli czujnik SMOGU, zainstalowany jest np. w centrum miasta, gdzie domy ogrzewane są z miejskiej ciepłowni, jego wskazania będą znacznie różnić się od czujnika zainstalowanego kilkaset metrów dalej w dzielnicy domków jednorodzinnych opalanych głównie węglem.

• Zobacz mapę jakości powietrza według odczytów czujników AIRFOX Sonel >>
• Zobacz mapę jakości powietrza według odczytów czujników airSensor Blebox >>

Ponieważ mieszkam w dzielnicy domków jednorodzinnych w większości opalanych węglem (zapach i czarno żółty dym sugeruje, że w piecach palony jest nie tylko węgiel), szukałem przystępnego cenowo i dobrego jakościowo czujnika SMOGU, który mógłbym zamontować na swoim budynku. 

Zależało mi, aby czujnik miał zasilanie przewodowe (nie lubię wymieniać baterii). Poszukiwania odpowiedniego czujnika trwały prawie dwa lata. Przez ten czas miałem okazje zapoznać się z kilkunastoma czujnikami jakości powietrza, z czego kilka z nich mogłem osobiście przetestować.

Czujnik jakości powietrza czyli czujnik SMOGU

Wybrałem i zamontowałem na budynku airSensor produkcji Blebox.   

Mój czujnik jest udostępniony on-line, i wchodzi w skład sieci czujników monitorujących stan powietrza.

Poniżej podgląd on-line mojego czujnika, lecz jak przejdziesz na mapę jakości powietrza, możesz wybrać dowolny czujnik w Twoim rejonie, i sprawdzić dane historyczne zarówno dla PM 10 jak i PM 2,5.

Sprawdź on-line jakość powietrza (czujnik umieszczony na moim domu).

AirSensor umożliwia wyeksportowanie danych do pliku CSV, a pozyskane w ten sposób dane można dowolnie obrabiać np. w Excelu. Poniżej zestawienie wpływu temperatury zewnętrznej na stan powietrza. Pomiar temperatury na podstawie wskazań czujnika tempSensor produkcji Blebox.

Dane źródłowe wykresu z tempSensor i airSensor Blebox w pliku Excel

Dlaczego wybrałem AirSensor Blebox?

Można go zasilić na jeden z dwóch sposobów:

• złącze Micro USB 5 V,
• zasilacz sieciowy 12-24 V AC/DC podłączany do listwy kołkowej,
• możliwość montażu wewnątrz lub na zewnątrz pomieszczeń (wspierane również przez oprogramowanie).

Ma niewielkie wymiary (71 x 71 x 27 mm), oraz dość dobre parametry:

Klasyfikacja cząstek pyłów drobnych	PM 1: 0,3..1,0 μm, PM 2,5: 1,0..2,5 μm, PM 10: 2,5..10 μm
Dokładność pomiaru	50 % dla cząstek o rozmiarze 0,3 μm, 98 % dla cząstek o rozmiarze >=0,5 μm
Częstotliwość pomiaru	co 10 minut lub na żądanie

Ponieważ producent w instrukcji obsługi napisał: IP32, montaż w miejscu osłoniętym przed deszczem, zamontowałem czujnik w osłonie z aluminiowego profilu.

Osłona chroni czujnik zarówno przed deszczem, jak i promieniowaniem UV, jednocześnie zapewnia swobodny przepływ powietrza i łatwy dostęp do regularnego czyszczenia.

W moim przypadku (czujnik jest zainstalowany około 1,5 m nad ziemią), osłona ma jeszcze za zadanie chronić czujnik przed zainteresowaniem mojego „maleństwa” 😉

Osobom, które, są zainteresowane zakupem takiego czujnika, lecz patrząc na mapę i w trosce o swoją prywatność nie chcą podawać w internecie swojej lokalizacji polecam zapoznanie się z szczegółowymi ustawieniami airSensor w aplikacji wBox. Można ustawić przybliżoną lokalizację, i wówczas na mapie czujnik jest umieszczony w danym rejonie, lecz dokładnej lokalizacji nie podaje. 

Osoby szerzej zainteresowane możliwościami Blebox, odsyłam do artykułu: Jakie możliwości daje bezprzewodowy system Inteligentnego Domu? Cz. 3

Odczyty z czujnika jakości powietrza

W różnym okresie czasu, na moim czujniku airSensor odnotowałem różne stany jakości powietrza (przy okazji tworzenia tego materiału zauważyłem ze nie zrobiłem zrzutu ekranu gdy jakość powietrza była bardzo dobra).

W aplikacji wBox mam możliwość ustawienia zakresu dat i sprawdzenia historycznych pomiarów.

W zależności od zadanego okresu, w aplikacji Blebox pokazuje się wykres z danymi uśrednionymi np. przeglądając dane z miesiąca otrzymujemy uśrednione wyniki dla danego dnia, co jak na moje potrzeby jest wystarczające 🙂 

	PM 1	PM 2,5	PM 10
Lipiec 2020
Październik 2020
Listopad 2020 (od 1 do 9)

SMOG podsumowanie

W ochronie przed SMOGiem skuteczne są odpowiednio dobrane filtry. Poza właściwym doborem materiału filtracyjnego ważna jest też szczelność całego układu. W przypadku półmasek filtrujących istotny jest również poziom zanieczyszczeń (o ile przekroczone są dane normy – pisałem o tym opisując filtry: FFP1, FFP2, FFP3), oraz czas przez jaki dana maseczka może być używana.

W sprzedaży można spotkać również maseczki z aktywnym węglem, który zatrzymuje nieprzyjemne zapachy. Niestety sam aktywny węgiel, nie zastąpi odpowiednich filtrów.

Odnośnie obniżenia kosztów użytkowania maseczek, spotkałem się również z różnymi sposobami domowego wydłużania żywotności maseczek, poprzez dezynfekcję np. umieszczając maseczkę na sitku, nad gotującą się wodą, aby temperatura wraz z parą wodną zdezynfekowała bakterie, wirusy i grzyby lub naświetlając maseczkę promieniami UV-C za pomocą różnych „narzędzi do dezynfekcji” dostępnych w sprzedaży.

Nie umiem wypowiedzieć się na temat skuteczności takich metod, natomiast wiem, że producenci półmasek filtrujących podają maksymalna temperaturę w jakich maseczka może być składowana. Przekroczenie tej temperatury może doprowadzić do uszkodzenia się materiału z którego maseczka jest wykonana. Również promieniowanie UV-C nie jest obojętne dla wielu tworzyw sztucznych. Najczęściej przyspiesza ich degradację, powoduje twardnienie i kruszenie się co w przypadku maseczek może być szczególnie niebezpieczne ponieważ maseczka założona na twarz „pracuje”. Podlega ciągłym naprężeniom związanym z ruchami naszej twarzy. Jeśli materiał z jakiego wykonane są filtry, zacznie się kruszyć, drobiny mogą dostawać się do naszych płuc zagrażając zdrowiu.

Patrząc na ekonomię, oraz na zdrowie warto zainteresować się półmaskami z wymiennymi wkładami filtracyjnymi. Taka maseczka (może nie najładniejsza, ale bardzo skuteczna i wykonana z naprawdę dobrych jakościowo elementów) składa się z zewnętrznego koszyczka wraz z zaworkiem oraz wymiennych, jednorazowych filtrów (występują również w wersji z aktywnym węglem). 

Tego typu rozwiązania są w ofercie różnych producentów, mogą różnić się kolorem, oraz innymi rozwiązaniami.