Kobieta buduje – instalacja elektryczna

Budowa wymarzonego domu, to zajęcie… Drogie Panie, otrzymuję od Was sporo zapytań dotyczących szeroko pojętej elektryki.

Z opisów wnioskuję, że wiele z Was mocno wspomaga mężczyzn w budowie. Pokuszę się o stwierdzenie, że to na Was w dużej mierze spoczywa odpowiedzialność za przemyślenie i zaproponowanie rozwiązań, które Wasz facet wykona w nowo powstającym domu. Szczegółowość pytań, jak również dociekliwość z jaką dopytujecie o konkretne rozwiązania, zmobilizowały mnie do opisania kilku najczęściej powtarzających się pytań.

Skąd ja to mogę wiedzieć 😐 w bloku mieszkam a budowa rusza od wiosny…

To stwierdzenie przypomniało mi, że nie każdy zna się na elektryce i nie każdy od lat mieszka w domku jednorodzinnym. Postanowiłem w prosty sposób opisać kilka najczęściej powtarzających się pytań związanych z instalacją elektryczną w artykule który zatytułowałem Kobieta buduje – instalacja elektryczna.

W tym artykule znajdziesz:

Jakie gniazda i łączniki?

galeria Hager Berker
galeria Kontakt Simon
galeria Legrand
galeria Ospel
galeria Schneider

Gniazdka na ścianie, w blacie, czy pod szafką?
Ile gniazdek?
Jak nie dać się wykiwać elektrykowi?
1-faza, czy 3-fazy?
Ogranicznik przepięć – po co?
Ile różnicówek?
Jak duża rozdzielnica?
Jakie puszki?
Kto osadza puszki?
Jakie kable i przewody?
Ile za elektrykę?
Ile tynku?
Elektryk wie co robi

Kable i przewody układane są tylko raz

Potem nigdy już ich nie wymienisz. Szybciej wymienisz podłogę (np. w jednym pokoju), zmienisz kafelki w łazience lub wymienisz wystrój całej kuchni. Będziesz remontować i odświeżać dom, ale nigdy nie zdecydujesz się na zrywanie wszystkich przewodów. Taka decyzja oznacza kucie ścian, może zrywanie części podłóg w większości pomieszczeń Twojego domu.

Prawdopodobnie dopiero generalny remont całego domu będzie rzadką okazją do wymiany instalacji elektrycznej.

Dlatego proponuję. Poświęć trochę czasu, przemyśl jak chcesz mieszkać w nowo budowanym domu. Zaplanuj instalację elektryczną w taki sposób, aby nawet po kilku latach Cię nie ograniczała, a wręcz przeciwnie, aby umożliwiała rozbudowę i korzystanie z nowoczesnych technologii.

Jeśli po latach zdecydujesz się sprzedać dom, warto by instalacja elektryczna umożliwiła montaż automatyki domowej zwanej system Inteligentnego Domu. Dzięki temu zwiększy się wartość i atrakcyjność sprzedawanego budynku lub mieszkania.

Szanowne grono elektryków – ten artykuł NIE JEST PRZEZNACZONY dla Was, stąd pozwoliłem sobie używać w poniższym materiale słownictwa POTOCZNEGO stosowanego przez osoby, które nie znają się na elektrotechnice. Kilka zagadnień omówiłem w sposób możliwie prosty stosując pewne uproszczenia w celu lepszego zobrazowania zagadnienia.

Zaznaczam, że instalacja elektryczna zawsze powinna być wykonywana według projektu wykonanego przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami. Poniższe zagadnienia mogą być przydatne, podczas rozmów z projektantem lub elektrykiem.

Jakie gniazdka i łączniki?

Ładne 🙂 takie, które Tobie się podobają!

Długo moglibyśmy rozmawiać o jakości osprzętu elektroinstalacyjnego i paramentach, które dla Ciebie nie mają większego znaczenia. Większość produktów dostępnych na rynku, w DOMOWYM użytkowaniu wewnątrz pomieszczeń sprawdzi się i będziesz z nich zadowolona.

Produkty godne polecenia znajdziesz pod markami: Hager Polo; Berker; Kontakt-Simon; Legrand; Bticino; Schneider; Merten.

Uczciwie muszę napisać, że wymienieni producenci posiadają kilka półek cenowych swoich wyrobów. Produktów z półki premium nie można w żaden sposób porównywać z wyrobami przeznaczonymi dla rynku deweloperskiego (CCC), stąd porównując tańsze serie markowych producentów możemy listę dobrych producentów tańszych marek rozszerzyć na: Ospel, Kanlux, Karlik, Kos, Elekrto-Plast Nasielsk.

Wymienieni producenci (a nie są to wszyscy dostępni w sprzedaży) posiadają w swojej ofercie kilkadziesiąt serii, z czego większość posiada różne kolory ramek, klawiszy, plakietek, ramki pionowe i poziome. Dzięki temu otrzymasz kilkaset kombinacji wzorów i kolorów 🙂 jest z czego wybierać.

Nie znam sklepu, który miałby od ręki pełną ofertę gniazd i łączników. Zresztą czy nie wygodniej jest skorzystać z elektronicznych narzędzi, które w łatwy sposób umożliwiają dobór i wycenę (a nawet automatyczne zamiany) przeróżnych serii? Takie narzędzia zwane konfiguratorami zebrałem dla Was i zamieściłem w jednym miejscu.

Sprawdź >> 

Pamiętaj, że nie każdy producent stworzył konfigurator. Narzędzi tego typu ciągle przybywa, a ja staram się zbierać je dla Ciebie w jednym miejscu 🙂

Jeśli znasz konfigurator, którego nie ma na mojej liście, wyślij mi maila z taką informacją lub zostaw komentarz pod artykułem. Sprawdzę narzędzie a jeśli okaże się godne uwagi zaktualizuję listę 🙂

Poniżej znajdziesz popularne serie kilku renomowanych producentów (kolejność producentów alfabetyczna).

Hager Berker

Francuska firma o globalnym zasięgu.  

W ofercie posiada serie: lumina2; polo.fiorena; polo.optima; Berker B.Kwadrat; Berker B.3; Berker B.7; Berker Q.1; Berker Q.3; Berker Q.7; Berker K.1; Berker K.5; Berker R.1; Berker R.3; Berker Integro Flow; Serie 1930; Serie 1930 Porzellan Made By Rosenthal; Glasserie; Berker R.classic; Berker B.IQ; Berker TS / TS Crystal; Berker TS Sensor; Berker W.1; systo; Berker IP44.

Poniżej kilka najbardziej popularnych serii oraz przykładowe zestawienie kolorów:

Kontakt-Simon

Firma początki swoje rozpoczęła w Polsce w 1921 roku. Obecnie właścicielami Kontakt-Simon są: Urmet Domus International S.A. i hiszpańska grupa Simon Holding S.L.

W ofercie Kontakt-Simon są serie: Simon 82 Detail; Simon 82 Nature; Simon 54 Touch; Simon 54 Nature; Simon 54 Premium; Simon Basic Neos; Simon Basic Standard; Simon Classic; Simon 15; Simon 10; Simon Akord; Simon Aquarius.

Poniżej kilka najbardziej popularnych serii oraz przykładowe zestawienie kolorów:

Legrand

Francuska firma o globalnym zasięgu.

W ofercie Legrand dostępne są serie: Valena Allure; Valena Life; Axolute Bticino; Celiane; Sistena Life; Valena; Niloe; Cariva; Oteo IP20; Forix IP20; Forix IP44; Plexo IP66; Plexo IP55; Mosaic.

Poniżej kilka najbardziej popularnych serii oraz przykładowe zestawienie kolorów:

Ospel

Polska firma z ponad 60-letnią historią. 

W ofercie posiadają serie osprzętu elektroinstalacyjnego: Aria; As; Impresja; Karo; Kier; Sonata; Sonata Nowe Srebro; Sonata Stal Inox.

Poniżej kilka najbardziej popularnych serii oraz przykładowe zestawienie kolorów:

Schneider

Francuska firma o globalnym zasięgu.

W ofercie firmy dostępne są serie: Altira; Unica; Merten System M; Sedna; Odace; Asfora; Prima; Cedar; Cedar Plus; Merten Wandaloodporny.

Poniżej kilka najbardziej popularnych serii oraz przykładowe zestawienie kolorów:

Podsumowanie

Zaprezentowałem tylko niewielki fragment oferty kilku producentów. Wybór produktów oferowanych przez producentów jest ogromny. Na przykładzie łącznika pojedynczego serii Simon 82 DETAIL, zobacz:

• ten sam mechanizm na który montujesz ramkę i klawisz
• 38 kolorów ramek które możesz zamontować na mechanizm
• 4 kolory modułów (np. klawisze).

Dopiero zestawienie tych trzech produktów daje Ci łącznik do włączania lub wyłączania światła.

W katalogu producenta znajdziesz to, jako 43 osobne pozycje, ale ponieważ ramki i moduły można dowolnie łączyć ze sobą kolorystycznie otrzymujesz 152 kombinacje kolorystyczne 🙂

Co to oznacza? W przypadku remontu np. zmiany koloru pokoju wystarczy wymienić samą ramkę lub sam klawisz aby mieć „nowy” łącznik światła lub nowe gniazdo.

Jak się w tym wszystkim połapać?

Wielu producentów chcąc ułatwić wybór i zachęcić do swoich produktów stworzyło strony dedykowane odbiorcom indywidualnym, na których w przystępny i ciekawy sposób zamieszczają przydatne informacje.

Sprawdź na przykładzie Legrand Polska

Gniazdka na ścianie, w blacie, czy pod szafką?

To zależy od Ciebie. Pomyśl sama:

• jak używasz kuchni (czy dużo pieczesz, gotujesz)?
• jak na co dzień wygląda Twój blat? Jest uporządkowany czy pełno na nim różnych naczyń…?

Pytasz koleżanek? A jak wygląda Twoja kuchnia gdy ma przyjść koleżanka? Czy nie robisz porządku? No właśnie, nikt nie lubi przyznawać się do błędu więc część ludzi nawet jeśli podjęło złą decyzję, przy innych będzie pokazywać w superlatywach jak jest fajnie.

Jeśli dużo pieczesz, gotujesz warto gniazda zamontować na ścianie lub pod szafką. Wysokość dobierz tak, aby gniazda znajdowały się nad stojącymi na blacie garnkami. W trakcie pracy łatwiej będzie podłączać do gniazdek np. mikser czy blender. 

Poniżej przykład gniazd produkcji Kontakt-Simon zamontowanych w blacie i w szafce (Teleblok), oraz pod szafką (seria Simon 54 Premium wraz z natynkową puszką narożną).

Jeśli w kuchni utrzymujesz nienaganny porządek, gniazda można zamontować w blacie. Musisz liczyć się z tym, że podczas przygotowywania posiłków, dostęp do gniazd może być utrudniony. Dodatkowo jeśli wyleje się np. woda lub sok, płyn może dostać się do gniazda i spowodować wyłączenie prądu.

Gniazda są tak wykonane, że płyny nic im nie zrobią

TAK, o ile producent tak je skonstruował, zostały dobrze zamontowane i są w pełni sprawne czyli nowe. Uszczelki nie są wyrobione lub uszkodzone, a gniazda są schowane w blacie. Wraz z upływem lat jakość elementów uszczelniających pogarsza się…

Montując gniazdo w blacie należy również uwzględnić, że po kilku latach w szczelinach koło gniazda zgromadzi się brud, jeśli do tego dojdzie wilgoć blaty wykonane z płyt drewnianych mogą zacząć puchnąć.

Sporo gniazd „wodoodpornych” ma stopień ochrony przed ciałami stałymi i wodą IP44 – ochrona przed ciałami stałymi większymi niż 1,0 mm, ochrona przed chlapiącą wodą.

Natomiast aby mieć odporność na rozlaną na blacie wodę gniazda powinny mieć stopień ochrony minimum IP55 – ochrona przed kurzem, ochrona przed strumieniem wody.

Gniazdka można zamontować również pod szafkami, lub wmontowane w szafki (kolumny chowane w szafki). Uwzględnij że gniazda chowane w szafki lub blat zajmują miejsce w szafce lub pod blatem co pokazane jest na poniższym filmie 🙂

To Twoja decyzja, przemyśl ją dobrze. Poniżej znajdziesz kilka inspiracji 😉  

Dostępnych w sprzedaży rozwiązań jest bardzo dużo, poszukaj na You-Tube pod hasłami: gniazdka w blat, gniazdka w szafce; kuchenne gniazdko nablatowe.

Są rozwiązania, które trzeba wyciągnąć i schować ręcznie, są takie gdzie wystarczy nacisnąć aby samo się wysunęło a wsunąć trzeba z użyciem siły 😉 Są również takie, w których elektroniczny czujnik wykrywa dotyk i sam wysuwa a potem chowa gniazda. 

Poniższy film zdecydowałem się zamieścić, ponieważ pokazuje to, czym rzadko chcą się chwalić producenci gniazd. Zobacz i sama stwierdź czy nie szkoda Ci miejsca w szafce?

Teraz trochę nudniejszych, lecz również ważnych tematów.

Ile gniazdek?

To pytanie powinno być zadane osobom, które będą w domu mieszkać. Jakie urządzenia zasilane energia elektryczną chcecie mieć w domu? Ile będzie tych urządzeń? Po prostu trzeba zastanowić się jak chcecie w domu mieszkać (w rożnych porach roku).

Gdzie mają stać poszczególne urządzenia? Gdzie będzie potrzebne zasilanie?

Przykładem może być router lub telefon bezprzewodowy. Poza doprowadzeniem sygnału (internet lub telefon) wymagane jest jeszcze doprowadzenie zasilania, a więc gniazdko 230 V.

GZIE BĘDĄ STAŁY MEBLE?

Przemyśl układ mebli w pomieszczeniach. Zastanów się gdzie umieścić gniazdko aby potem nie znalazło się przypadkowo za meblami… Czy meble będą miały podświetlane półki? Jeśli tak w jakimś miejscu należy przewidzieć gniazdo…

Gdzie chcesz podłączać np. odkurzacz? Czy używasz w domu elektrycznie zasilanych odświeżaczy powietrza, lub w okresie letnim „maszynek” na komary i muchy? Jeśli tak, gdzie umieścić gniazdka do których podłączysz te urządzenia?

W którym miejscu będziesz chciała ładować np. telefon komórkowy…

Podsumowanie

Uważam, że w każdym pokoju powinno być przynajmniej cztery gniazdka, a w każdym pomieszczeniu gospodarczym przynajmniej dwa gniazdka.

W kuchni warto zamontować kilka gniazd do których będzie można podłączyć sprzęt AGD… 

Na zewnątrz budynku, przynajmniej cztery gniazdka (na każdej ścianie po jednym). Poza tym na tarasie warto zamontować dwa gniazda (po obu stronach drzwi).

Takie rozmieszczenie gniazd ułatwia podłączenie elektrycznej kosiarki do trawy, radia, czy innych urządzeń wykorzystywanych na zewnątrz a zasilanych energią elektryczną. Czy planujesz oświetlać dom świątecznymi dekoracjami? Jeśli tak, skąd będzie brane zasilanie? Może warto pod takie ozdoby przewidzieć wysoko umieszczone gniazdko lub gniazdka z możliwością sterowania (ręcznego lub automatycznego włączania i wyłączania z domu). Więcej na temat oświetlenia świątecznego znajdziesz w materiale: Oświetlenie świąteczne – poradnik.

W zależności od Twoich oczekiwań projektant dzieli pomieszczenia na odpowiednią ilość obwodów i dobiera właściwe zabezpieczenia.

Jak nie dać się wykiwać elektrykowi?

Prawdopodobnie budujesz się po raz pierwszy (za kolejnymi razami jest łatwiej). Aby nie dać się wykiwać musisz wiedzieć czego chcesz… Możesz zapłacić różnym ludziom, lub samodzielnie przekopać się przez przeróżne treści. Nie jest to proste i zawsze bardzo mnie denerwowało, gdy różne zagadnienia były omawiane w taki sposób, że zawsze po przeczytaniu materiału miałem więcej pytań niż odpowiedzi.

Postanowiłem to zmienić, i napisałem poradnik. Nie jest to materiał dla elektryka, lecz jest to opracowanie dla osób, które budują dom, nie są elektrykami, ale chcą mieć dobrze zrobioną elektrykę. 

Materiał jest kompletny i w pełni bezpłatny (również nie ma nigdzie prośby o podanie jakichkolwiek danych).

Jest go dużo (bo i zagadnienie skomplikowane). Nawet trudny materiał na końcu jest podsumowany i przedstawiony na zrozumiałym przykładzie.

Budowa domu – instalacja elektryczna poradnik >>

1- faza czy 3-fazy?

3-fazy. Jeśli tylko jest możliwość, dopłać i miej założone 3 fazy (potocznie zwane siłą).

Dlaczego?

Powodów jest kilka:

• płyta indukcyjna, piekarnik elektryczny, mikrofalówka, zmywarka, czajnik, żelazko… Zbyt dużo urządzeń włączonych na raz do jednej fazy spowoduje przeciążenie i zadziałają zabezpieczenia („wybiją bezpieczniki”).
• Płyta indukcyjna, piekarnik elektryczny. Urządzenia te, ze względu na duży pobór mocy, powinny być zasilane z instalacji 3-fazowej (z różnych faz). W ostateczności producenci dopuszczają możliwość podłączenia do instalacji 1-fazowej, ale może wystąpić sytuacja opisana powyżej.
  
• Jeśli wystąpi brak zasilania w jednej fazie, urządzenia podłączone do pozostałych faz będą miały zasilanie – będą działać. Przykładowo oświetlenie i gniazdka w domu, część pomieszczeń zasilasz z jednej fazy, część z drugiej a część z trzeciej 🙂 Jeśli brakuje jednej fazy, w pozostałych pomieszczeniach (zasilanych z innych faz) wszytko działa 🙂
• Masz możliwość podłączenia urządzeń 3-fazowych. Część urządzeń (szczególnie o większym poborze energii elektrycznej np. spawarka, pompy itp.) wymagają zasilania 3-fazowego (inaczej nie będą działać). Z sytuacją taką szczególnie mogą się spotkać osoby mieszkające w domku.

Przykład praktyczny

Zbliżają się święta. W kuchni nawał prac. W tym samym czasie podłączonych jest na pełną moc kilka urządzeń elektrycznych:

• Płyta indukcyjna o mocy 7 100 W (np. BEKO HII64505FHT)
• Piekarnik elektryczny o mocy 3 000 W (np. SAMSUNG NQ50K3530BG/EO)
• Czajnik elektryczny o mocy 2 200 W (np. SEVERIN WK 3477)

W sumie zużywają około 12 300 W, czyli 12,3 kW (sprawdź jaki masz przydział mocy od Twojego dostawcy energii)…

Po co Ci to pisze?

Prawdopodobnie w Twojej instalacji gniazdka masz zabezpieczone wyłącznikiem nadprądowym (bezpiecznikiem) 16 A, natomiast zabezpieczenie przedlicznikowe to 20 A lub 25 A rzadko 32 A.  Zobacz ile prądu pobierają włączone na raz urządzenia? Spytaj wybranego przez Ciebie instalatora niech obliczy 🙂

Teraz wiesz dlaczego bezpieczniki zadziałają i wyłączą zasilanie?

Czy idea instalacji 3-fazowej i odpowiedniego podziału obciążenia jest już jasna? Podziału obciążenia dokonuje elektryk wraz z projektantem 😉

Urządzenia, które przykładowo opisałem mają różną moc. Dlatego nie jest możliwe równe podzielenie obciążenia. Pamiętaj w domu nie masz tylko trzech urządzeń zasilanych energia elektryczną, jest jeszcze pralka, komputer-y, TV…

Policz ile energii elektrycznej zużywają Twoje urządzenia, ile kosztuje Cię zagotowanie wody w czajniku, a ile odkurzanie domu. Dla ułatwienia poniżej link do kalkulatora, który możesz pobrać w postaci pliku Excela.

Zużycie prądu na podstawie faktury

Ogranicznik przepięć – po co?

Jak bardzo zależy Ci na zdjęciach i innych danych w Twoim komputerze? Ile warte są dla Ciebie dane które przechowujesz w swoim smartfonie?

Czy zgodzisz się ze stwierdzeniem: w naszych domach jest coraz więcej urządzeń zawierających elektronikę (np. wyświetlacz), urządzenia te są coraz mniejsze.

Elektronika nas otacza, jest w zasilaczach np. telefonów komórkowych i komputerów. Jest w LED-owych żarówkach oraz w świetlówkach energooszczędnych. Jest w sprzęcie AGD i RTV…

Co to ma wspólnego z ogranicznikiem przepięć?

W gniazdku elektrycznym jest napięcie 230 V, i na takie napięcie produkowane są urządzenia elektryczne. Czy Twoim zdaniem jeśli w gniazdku zamiast 230 V pojawi się napięcie o wartości 1 600 V urządzenia podłączone do gniazdka mogą ulec uszkodzeniu?

1 600 V w gniazdku 230 V – przecież to bzdura!

Niestety takie gwałtowne wzrosty napięcia są dość często i nazywamy je przepięciem. Przed takimi wzrostami napięcia chroni ogranicznik przepięć.

Czy wiesz że:

• domowy odkurzacz, który ma uszkodzoną elektroniczną regulację obrotów, może wysłać do gniazdka 230 V zakłócenie około 2 500 V?
  
• Piorun, który uderzy w odległości 1,5 km od Twojego domu może spowodować przepięcie i uszkodzenie urządzeń elektrycznych w Twoim domu?
• Wyłączenie dużego odbiorcy prądu np. jakiejś dzielnicy, dużego bloku mieszkalnego czy zakładu pracy może spowodować przepięcie, czyli wzrost napięcia w Twoim gniazdku z 230 V do wartości kilku tysięcy Wolt?

Przypominam w gniazdku masz napięcie 230 V. Twój dostawca energii elektrycznej (sprawdź w szczegółowych warunkach przyłączenia) gwarantuje, że do Twojego licznika nie dojdzie przepięcie większe niż 6 000 V (może być zapis 6 kV). Zgodzisz się, że takie napięcie uszkodzi urządzenia elektroniczne, które powinny być zasilane z 230 V?

W celu ograniczenia napięcia do wartości bezpiecznej dla urządzeń stosuje się cały system ograniczników przepięć.

Zastosowanie samej „listwy komputerowej” bez dobrego ogranicznika przepięć zamontowanego w rozdzielnicy głównej w większości przypadków nie wystarczy. Zagadnienie to wyjaśniłem w dwóch artykułach:

Przejdź do artykułu >>	Przejdź do artykułu >>

Czy dobry ogranicznik jest drogi?

Dobry ogranicznik nie jest najtańszym urządzeniem, ale również nie można nazwać go drogim (wiem kredyt na budowę, i na wszytko zaczyna brakować…), ceny szybko się zmieniają nie chcę więc w tym materiale podawać konkretnych kwot…

Warto abyś zastanowiła się, ile może kosztować Cię naprawa lub wymiana uszkodzonych urządzeń zawierających elektronikę w Twoim domu (kocioł CO, alarm, komputer, lodówka, pralka, zmywarka, mikrofalówka, piekarnik, komórka podłączona do zasilacza, żarówki LED…). Ile są dla Ciebie warte DANE zapisane na dysku Twojego komputera, rodzinne zdjęcia?

Jeśli wystąpi przepięcie, uszkodzeniu ulegnie większość urządzeń zawierających elektronikę, podłączonych w danym momencie do zasilania.

Ile różnicówek?

Zacznijmy od wyjaśnienia co to jest różnicówka?

Wiesz jak nieprzewidywalne są małe dzieci. Jeśli gniazdko ma dziurkę, trzeba włożyć tam wszystko co będzie pod ręką.

Nożyczki i przedłużacz… Ile osób nagle zamarło widząc jak dziecko z nożyczkami zaczyna ciąć przewód podłączony do gniazdka.

Zdarza się, że gniazdko zostaje wyrwane z puszki (wbrew pozorom to nie jest rzadki widok).

Wyłącznik różnicowoprądowy zwany potocznie różnicówką, ma za zadanie czuwać, aby w razie uszkodzenia izolacji prąd elektryczny nie poraził i nie zabił Ciebie, ani innych osób, które mają styczność z Twoją instalacją elektryczną.

Sprawdź, gniazdko najczęściej jest zabezpieczone wyłącznikiem nadprądowym (bezpiecznikiem) 16 A. Jeśli takie zabezpieczenie ma zadziałać, musi przez nie popłynąć prąd o wartości przekraczającej 16 A.

Czy wiesz, że do śmierci może doprowadzić prąd przepływający przez ciało człowieka o wartości przekraczającej 30 mA (0,03 A)?

Wyłącznik różnicowoprądowy, przez cały czas sprawdza ile prądu w Twojej instalacji „gdzieś ucieka”. Jeśli wyłącznik różnicowoprądowy stwierdzi, że w chronionym przez niego obwodzie wartość prądu upływu już osiągnęła wartość maksymalną 30 mA wówczas wyłącza zasilanie w tym obwodzie.

Jeśli cały dom, będziesz mieć zabezpieczony jednym wyłącznikiem różnicowoprądowym, w momencie jego zadziałania zostaje wyłączone zasilanie w całym domu.

Ile wyłączników różnicowoprądowych powinno być w domku?

Czym więcej, tym lepiej, ale nie ma co przesadzać. Instalacje elektryczną w domku warto podzielić na obwody i zabezpieczyć wyłącznikami różnicowoprądowymi:

• obwód 3-fazowy.
  • Przykładowo: gniazdo w garażu lub na zewnątrz budynku, płyta indukcyjna w kuchni.
• Obwody 1-fazowe:
  • łazienka. Ze względu na występującą wilgoć osobny wyłącznik różnicowoprądowy.
  • Obwody ważne. Obwody, które są szczególnie ważne i wymagają stałego zasilania np: alarm, kocioł CO, lodówka, monitoring.
  • Obwody gniazd (wewnątrz budynku). Przy zasilaniu 3-fazowym, proponuję podzielić pomieszczenia w domu tak, aby równomiernie były obciążone z każdej fazy. Każdą fazę warto zabezpieczyć jednym (jednofazowym) wyłącznikiem różnicowoprądowym.
  • Obwody oświetlenia. Przy zasilaniu 3-fazowym proponuję podzielić pomieszczenia w domu tak, aby równomiernie były obciążone z każdej fazy. Każda fazę zabezpieczyć jednym (jednofazowym) wyłącznikiem różnicowoprądowym.
  • Obwody na zewnątrz domu (gniazda, oświetlenie) można zabezpieczyć jednym wyłącznikiem różnicowoprądowym w zależności od potrzeb jedno lub trójfazowym.

W przypadku domku jednorodzinnego w zależności od podziału obwodów około 10 wyłączników różnicowoprądowych. Ktoś powie „na bogato”. Pamiętaj, każdy przypadek jest inny, każdy właściciel budynku (inwestor) ma inne oczekiwania. Instalacja elektryczna ma być bezpieczna i zapewniać wygodę.

Jaka będzie Twoja reakcja, jeśli zimą, w święta w dekoracyjnym oświetleniu wystąpi upływ prądu. Wyłącznik różnicowoprądowy zadziała prawidłowo i wyłączy zasilanie w całym domu (jeśli będzie jeden na cały budynek).

Cóż ja bym się zdenerwował, szczególnie gdyby takie wyłączenie spowodowało utratę danych i uszkodziło dysk twardy w moim komputerze stacjonarnym na którym właśnie pracowałem… jeśli nie ma założonego UPS 😉 

Jeśli obwody będą podzielone na kilka wyłączników różnicowoprądowych, zasilanie zostanie wyłączone tylko w obwodzie, w którym nastąpił upływ prądu (urządzenia zasilone z innych obwodów będą miały zasilanie). 

Zagadnienie szerzej omówione w artykule:

Czytaj więcej o wyłącznikach różnicowoprądowych >>

 Jeśli na wypadek braku prądu zainteresuje Cię dobór UPS do domku warto zapoznać się z materiałem: UPS do domku, czyli awaryjne zasilanie rolet i pieca CO 

Jak duża rozdzielnica?

Często słyszę to pytanie, szczególnie podczas indywidualnych rozmów. Najczęściej wynika z obawy gdzie tą rozdzielnicę umieścić? U koleżanki jest malutka a tu…

Drogie Panie, wielkość rozdzielnicy określana w liczbie modułów, wynika z ilości użytych w rozdzielnicy zabezpieczeń, złączek, itd. Dodatkowo skończona rozdzielnica powinna posiadać około 25 % wolnego miejsca przeznaczonego jako rezerwa na ewentualną rozbudowę.

W mojej ocenie rozdzielnica o wielkości 36 modułów, w domku jednorodzinnym to minimalna wielkość. Czym więcej obwodów i więcej automatyki, tym większa potrzebna jest rozdzielnica.

Dla łatwiejszego zrozumienia zagadnienia poniżej przykład kilku aparatów różnej wielkości:

1 moduł – 1-fazowy wyłącznik nadprądowy potocznie lecz błędnie nazywany bezpiecznikiem

2 moduły – 1-fazowy wyłącznik różnicowoprądowy

4 moduły – 3-fazowy wyłącznik różnicowoprądowy

Jeśli w domu jest sporo automatyki, spotyka się rozdzielnice powyżej 250 modułów. 

Rozdzielnica nie musi szpecić, można ją zamaskować 😉 Może być umieszczona w takim miejscu, w którym nie będzie Wam przeszkadzać. Może zostać podzielona na kilka mniejszych rozdzielnic umieszczonych w różnych miejscach domu.

Ważne, że wszelkie zmiany ze względów bezpieczeństwa, (ludzi i urządzeń) musi dokonywać osoba z odpowiednią wiedzą i uprawnieniami. Warto, z wyprzedzeniem przemyśleć zagadnienia związane z rozmieszczeniem gniazd, oświetlenia lub rozdzielnicą aby w odpowiednim momencie dać projektantowi wytyczne do wykonania projektu instalacji elektrycznej, który spełni Wasze oczekiwania.

Przykład

zamaskowania lustrem rozdzielnicy 96 modułowej (4 rzędy po 24 moduły), oraz rozdzielnicy 48 modułowej umieszczonej w szafie (4 rzędy po 12 modułów).

Szanowne grono elektryków. TAK wiem Dz.U. 2010 nr 109 poz 719 Rozdział 2 paragraf 4.1 punkt 18 podpunkt f. Przypominam jedno z pierwszych zdań, które napisałem w tym artykule:

Zaznaczam, że instalacja elektryczna zawsze powinna być wykonywana według projektu wykonanego przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami. Poniższe zagadnienia mogą być przydatne, podczas rozmów z projektantem lub elektrykiem.

Oznacza to, że projektant może gdzie indziej umieścić główny wyłącznik prądu np. w małej rozdzielnicy blisko drzwi wejściowych, natomiast inne aparaty elektryczne rozmieścić w rozdzielnicach rozlokowanych w różnych miejscach budynku.

Jakie puszki?

Kolor puszki nie jest ważny. Po założeniu gniazd, łączników i tak jej nie widać. Ważne jest to czego nie widać na pierwszy rzut oka (nie będę o tym teraz pisał). Napiszę o puszkach rzeczy, o których rzadko mówi elektryk 😉 

Trzeba ustalić w jakiej ścianie będzie osadzana puszka. Puszki osadzane w ścianach pustych np. rigips mają specjalny system mocowania, który dociska puszkę do ściany 🙂 Puszki do ścian pełnych wykonanych np. z cegły, pustaka należy zamocować tak, aby się mocno trzymała.

Do osadzania puszek używam gipsu potocznie zwanego maszynowym (bardzo długo jest plastyczny można rozrobić całe wiadro i osadzać po kolei przygotowane puszki). 

Spora część elektryków osadza puszki na piankę… Tak, na piankę jest szybciej, łatwiej, ale czy dla Ciebie lepiej?

Zastanów się, który sposób mocowania zapewnia puszce trwalsze mocowanie w ścianie? Co zrobisz gdy po kilku latach puszka obluzuje się w piance?

Puszka do ścian pustych	Puszka do ścian pełnych

Montując tradycyjne gniazda lub łączniki oświetlenia należy wybrać puszkę o średnicy Ø 60 mm i głębokości… 

TAK – głębokość jest ważna 😉

Proponuję poświęcić chwilę na temat głębokości puszek. 

Jaka głęboka puszka?

Trudno aby na etapie budowy podejmować decyzje, jak za kilka lat będzie się chciało sterować np. oświetleniem. Dlatego w mojej ocenie warto na etapie budowy, założyć głębsze puszki, które w przyszłości umożliwią montaż elementów automatyki (bezprzewodowych systemów Inteligentnego Budynku).

Montaż automatyki domowej w puszce, jest możliwy, o ile puszka ma wystarczająco dużo miejsca. Jako przykład posłużę się trzema wyżej pokazanymi puszkami

Model puszki	Głębokość puszki	Uwagi dotyczące montażu bezprzewodowych elementów automatyki
S60KFw	41 mm	Puszka zbyt płytka do zamontowania elementów automatyki pod łącznikiem światła.
S60DFw	60 mm	Puszka umożliwia zamontowanie większości systemów automatyki pod łącznikiem światła, zostaje dość mało miejsca na połączenia przewodów elektrycznych.
S60GFw	80 mm	Puszka umożliwia wygodne połączenie większości systemów automatyki wraz z połączeniem przewodów pod łącznikiem światła.

Bardzo dobrym (chodź droższym) rozwiązaniem jest montaż puszek kieszeniowych przedstawionych poniżej. Puszki te, mają dodatkową przestrzeń (zwaną kieszenią) na włożenie elementów automatyki. Występują w kilku głębokościach zarówno do montażu w ścianach pełnych lub pustych.

Zwróć uwagę na czarno-białą puszkę przedstawioną powyżej. Jest to puszka WIATROSZCZELNA (występuje również w innych wykonaniach). 

Oczywiście nie ma co przesadzać, standardem są puszki o głębokości 60 mm. Ekonomicznie nie warto, każdej puszki dawać bardzo głębokiej lub kieszeniowej. Zagadnienie jest obszerne i omówię je w innym artykule. 

Ważne, aby elektryk tak wprowadził i połączył w puszce przewody, aby w przyszłości można było tam zamontować elementy automatyki oraz aby było miejsce na dodatkowe połączenia elektryczne.

Jak zamontować gniazdo w ociepleniu?

Jeśli zewnętrzna elewacja jest ocieplona, warto w elewacji zamontować specjalne puszki, które są przytwierdzone do ściany przez co puszka z biegiem czasu nie będzie niszczyć elewacji budynku.

Czy zawsze podczas wyciągania wtyczki trzymasz gniazdko jedną ręką? No właśnie przez niewłaściwe wyciąganie wtyczki osadzona w styropianie lub wełnie mineralnej puszka zaczyna być luźna, co po dłuższym czasie może doprowadzić do uszkodzenia elewacji budynku (pomijając oczywiste zagrożenie dla życia i zdrowia).

Przykładem mogą być rozwiązania firmy KOPOS serii KEZ lub MDZ

Kto osadza puszki?

Elektryk, albo tynkarz. To umowne, ale…

Jeśli puszki osadzi elektryk, nigdy nie wiemy jak dużo tynku nałoży tynkarz?

Jeśli da tynku mało, wówczas puszki będzie trzeba docinać.

Może się zdarzyć, że utniemy część, która jest przeznaczona do wkręcania wkrętów i wówczas gniazdo czy łącznik może się słabo trzymać.

Jeśli tynku będzie dużo, tak, że całkowicie puszka znajdzie się pod tynkiem to najmniejszy problem 🙂 Wówczas wystarczy zastosować pierścienie dystansowe, które występują w różnych wymiarach tak, po zamontowaniu stanowią przedłużenie puszki.

Jeśli puszki osadzi tynkarz, praktyka pokazuje, że raczej rzadko przykłada się do zadania i często puszki są osadzone równo z tynkiem, ale krzywo (są przesunięte w pionie lub poziomie), albo mają naprężenia między sobą (szczególnie jeśli jest ich kilka połączonych razem). Tynkarz znika a elektryk, który ma montować gniazdka i łączniki… klnie, czasami musi wykuć i osadzić ponownie.

Rozwiązaniem może być wyraźny zapis w umowie z tynkarzem na temat grubości tynku, lub osadzenia puszek. Musisz liczyć się z tym, że będzie to dodatkowa praca, za która tynkarz dodatkowo policzy…

Zagadnienia związane z umową znajdziesz opisane w artykule zatytułowanym: Po co mi umowa?

Jakie kable i przewody?

Porządne, bo po tynkowaniu zostaną w ścianach i już ich nie wymienisz. Jest wiele rodzajów kabli i przewodów, ważne aby zwrócić uwagę na poniższe parametry:

• do zakopania w ziemi lub ułożeniu w rurkach (w ziemi) stosuje się specjalne kable:
  • zasilające najczęściej mają symbol YKY
  • do domofonów, wideodomofonów, internetu, telefonu, monitoringu, anten itp. stosuje się kable i przewody w środku wypełnione żelem (żel jako zabezpieczenie przed wilgocią).
• do stosowania wewnątrz budynków stosuje się przewody:
  • zasilające do gniazd, oświetlenia, rolet najczęściej mają symbol YDY lub YDYp. Proponuję zwrócić uwagę aby miały napis 450/750 V, chodzi o parametry izolacji, są to lepsze rozwiązania od tańszych 300/500 V.
  • do domofonów, wideodomofonów, internetu, telefonu, monitoringu, anten itp. stosuje się przewody „standardowe” przeznaczone do wnętrza budynków
• do stosowania na zewnątrz (nie umieszczone w ziemi) np. na ścianach, na dachach stosuje się kable i przewody odporne na promieniowanie UV.

Jeśli kable i przewody zostaną źle dobrane po pewnym czasie będzie trzeba je wymienić.

• Kable umieszczone w ziemi mają tendencję do wchłaniania wilgoci, która zbiera się i wprowadza coraz większe zakłócenia co objawia się np. pogarszającym się obrazem wideodomofonu.
• Kable i przewody żelowane (do umieszczenia w ziemi) umieszczone np. na dachu pomiędzy anteną a telewizorem. Pod wpływem grawitacji żel będzie stopniowo ściekał. Łatwo może się zdarzyć, że wycieknie koło wtyczki znajdującej się na końcu kabla lub przewodu.
• Kabel lub przewód domowy, umieszczony na dachu gdzie jest narażony na działanie promieniowania UV stanie się kruchy, popęka i dostanie się do niego wilgoć, która wprowadzi zakłócenia.

Przykład

Poniżej przykład przewodu antenowego przeznaczonego do montażu wewnątrz budynków, który błędnie został zamontowany na zewnątrz. Po kilku latach pod wpływem promieniowania UV zawartego w promieniach słonecznych przewód zaczął pękać (widać wewnętrzny srebrny ekran), dostała się do niego wilgoć w efekcie czego pojawiły się zakłócenia sygnału TV.

Więcej informacji o kablach i przewodach znajdziesz w artykule: Ile za elektryka, czyli za co płacisz elektrykowi? >>

Ile za elektrykę?

Nie ma jednej odpowiedzi, wyjaśnię na przykładzie. Na pewno znasz się na rzeczach, o których ja nie mam pojęcia. Chciałbym zadać Ci pytanie – dotyczy dziedziny w której śmiało można powiedzieć, że jesteś ekspertką 🙂

Rzecz, na której się znasz wykonaj dla mnie naprawdę dobre. Pomyśl ile czasu na to poświęcisz?

A teraz drugie pytanie.

Czy inna osoba, której nie będzie aż tak zależało na jakości i moim zadowoleniu wykona „to samo” taniej?

Na pewno TAK.

I tu małe sprostowanie. Ty jako ekspertka szybko pokażesz mi, że to co Ty zrobiłaś i to co taniej zrobił mi ktoś inny, to tylko pozornie takie same rzeczy. Na pewno będą się różniły wieloma ważnymi szczegółami, i ceną.

Tak samo jest z instalacją elektryczną.

Jeśli chcesz porównać ceny porównuj ten sam zakres prac. Swoje oczekiwania spisz w postaci listy. Ty i wykonawca będziecie dokładnie wiedzieć co trzeba wykonać, listę oczekiwań dasz do wyceny. Spisz umowę – szablon z uwagami zamieściłem w artykule: Po co mi umowa? Możesz bezpłatnie pobrać.

I pamiętaj – instalację zakładasz raz – potem całe życie będziesz jej używać lub się z nią męczyć…

Ile tynku

TAK, przy omawianiu instalacji elektrycznej zadam pytanie jaka gruba będzie na ścianie warstwa tynku?

Z ekonomicznego punktu widzenia marzeniem każdego budującego dom są proste ściany aby położyć jak najmniejszą ilość tynku. Każdy milimetr tynku to materiał, pomnożony przez ilość metrów ścian i sufitów w Twoim domu… To spore koszty.

Czy ściany będziesz malować, czy będziesz zakładać np. tapety?

Co tynk ma wspólnego z elektryką?

Pomijam aspekt obowiązujących przepisów, ale jeśli przewody będą pokryte zbyt cienką warstwą tynku, po jakimś czasie na pomalowanej ścianie wystąpią przebarwienia (na całej długości przewodów). Nie wierzysz? Sprawdź w Google pod hasłami: przebijające kable na ścianie; ślady kabli na ścianach; ślady na ścianie w miejscu kabli elektrycznych. 

Przewód powinien być pokryty warstwą tynku o grubości MINIMUM 5 mm (jest to określone w obowiązujących dokumentach).

Przykładowo jeden z najczęściej używanych przewodów YDYp 3×2,5 450/750 V ma grubość 5,5 mm. Pokrywając go warstwą tynku o grubości 5 mm…

Tak tynku trzeba nałożyć około 11 mm.

Co robić?

Porozmawiaj z elektrykiem, aby instalację elektryczną wykonał w bruzdach (wycina w ścianach rowki, w których układa przewody i kable). Oczywiście będzie wiązało się to z dodatkowymi kosztami. Przelicz co będzie Ci się bardziej opłacać. Instalacja elektryczna w bruzdach, czy instalacja na ścianach pokryta odpowiednio grubą warstwą tynku?

Elektryk wie co robi

Czy na pewno?

• Czy Ty wiesz jakiej instalacji elektrycznej oczekujesz?
• Czy wideodomofon, to według Ciebie część instalacji elektrycznej?
• Instalacja antenowa (do telewizji), czy to Twoim zdaniem również jest część instalacji elektrycznej?

Na pewno, wideodomofon i wzmacniacze w instalacji antenowej będą wymagały zasilania więc…

Warto dokładnie spisać swoje oczekiwania i ustalić z elektrykiem zakres prac. W przeciwnym razie wykona instalację elektryczną według swojego pomysłu. Końcowa wersja może się bardzo różnić od Twoich oczekiwań w stosunku do instalacji elektrycznej.

Według obowiązującego w Polsce prawa, instalacja elektryczna powinna być wykonywana według projektu. Jeśli mówimy o budownictwie jednorodzinnym w przeważającej większości to jest fikcja. Elektryk robi instalację według własnego pomysłu… Projekt jest, ale nie ma nic wspólnego z wykonaną instalacją.

Temat opisałem w artykule Inteligentny budynek, ile kosztuje?

Skąd masz się na tym wszystkim znać?

Nie musisz 🙂 Jeśli chcesz mieć dobrze wykonaną instalację elektryczną, wystarczy poświęcić trochę czasu, poczytać np. poniższy poradnik a następnie przemyśleć co chcesz mieć u siebie 🙂

Przejdź do artykułu: Budowa domu – instalacja elektryczna – PORADNIK

Jeśli po przeczytaniu całości poradnika masz jeszcze jakieś pytania – pisz w komentarzu pod tym artykułem lub zadaj pytanie mailem – postaram się odpowiedzieć.

Najczęściej pojawiające się pytania opracuje w postaci kolejnego artykułu 😉