Czy to jest projekt instalacji odgromowej?

Projekt instalacji odgromowej wykonany w ramach projektu budowlanego zawiera błędy. Pytanie, czy krótki opis wraz z schematem można uważać za projekt?

Pytanie

Piszę do Pana z wielką prośbą o małą konsultację.
Aktualnie jestem w trakcie budowy domu (system gospodarczy), wraz z projektem budowlanym dostałem od swojego projektanta komplet projektów branżowych, w tym projekt instalacji elektrycznej. Na moją prośbę elektryk który przygotowujący projekt dla mojego domu miał uwzględnić także instalację odgromową (zdjęcia poniżej). Niestety patrząc i studiując wszystkie projekty branżowe mam wrażenie że większość to jest kopiuj-wklej z innych projektów. W każdym udało mi się znaleźć jakieś błędy merytoryczne.
W obecnej chwili jestem na etapie kończenia dachu, w zasadzie została mi już tylko dachówka do położenia. Dlatego nastał czas żeby pomyśleć o montażu instalacji odgromowej. Jednak po analizie tego co znajduje się w moim projekcie, stwierdziłem że chyba muszę zgłębić temat. I tak trafiłem na Pana artykuły na temat instalacji odgromowej, po przeczytaniu Pana artykułów stwierdziłem że temat jest na tyle skomplikowany że trzeba zdobyć jeszcze więcej informacji.
Jakby mógł Pan rzucić okiem na pliki z załącznika i napisać mi czy merytorycznie ten projekt jest przygotowany zgodnie z obowiązującymi normami i sztuką. Bo ja mam małe wątpliwości (pomijam fakt że projektant nie uwzględnił drugiego komina na moim dachu). Projektant przewidział wykonanie instalacji tylko zwodami poziomymi niskimi. Zdziwiło mnie to, bo patrząc na inne projekty wszędzie spotkałem się ze zwodami pionowymi zamontowanymi na kalenicy budynku w formie iglic lub wygiętego w górę odcinka drutu. Czy zastosowanie tylko zwodów poziomych to błąd?
Wspomnę tylko że jestem elektrykiem z wykształcenia, ale z instalacjami odgromowymi nie mam żadnego doświadczenia. Dom buduję własnoręcznie, instalację też chciałem zrobić sam.

Z góry dziękuję za poświęcony czas na przeczytanie maila i czekam na odpowiedź.

Pozdrawiam
Andrzej

Odpowiedź

Panie Andrzeju, materiały które Pan przesłał moim zdaniem są rysunkami dla wykonawcy a nie projektem instalacji odgromowej. Jak słusznie Pan zauważył brak uwzględnienia jednego komina to bardzo poważny błąd, który może skutkować tym, że budynek będzie pozbawiony skutecznej ochrony odgromowej. Obecnie króluje zasada niskiej ceny bo w większości inwestorzy chcą mieć jak najtaniej i nie chcą wiedzieć jak powinno się robić. Najczęściej młodzi ludzie budujący dom z kredytu wolą poświęcić czas na przyjemności niż zagłębić się w poznanie tematu i dopilnowanie, aby ich nowobudowany dom był porządnie wykonany. Ma być ładnie, szybko, tanio i jakoś to będzie… Takie podejście powoduje „patologię”, czyli wśród znacznej części projektantów i wykonawców panuje zwyczaj maksymalnego upraszczania i niezadawania pytań. Inwestor tak chce, to tak się wykonuje i idzie na następną robotę. Przecież inwestor budując z kredytu nie zapłaci za poświęcony czas (woli pojechać na zagraniczny urlop, kupić nowszy samochód itp.) a instalator lub projektant nie jest instytucją charytatywną i za darmo pracować nie będzie. W praktyce często wyposażenie kuchni jest droższe niż cała instalacja elektryczna i teletechniczna (robocizna + materiał), bo w pojęciu inwestora instalacja jest prosta, trochę kabli i przewodów które znikną pod tynkiem, a z kuchni się korzysta i na kuchnię się patrzy. Inwestorzy nie biorą pod uwagę, że kuchnie łatwo mogą wymienić za kilka lat, a przewody w ścianach zostają praktycznie do końca życia budynku i jeśli są źle ułożone ciągle będą narażać podłączone do instalacji urządzenia na skutki np. przepięć.

Od lat obserwuję zmiany podejścia jakie zachodzą w większości naszego społeczeństwa. Z przykrością zauważam, że ludzie przestają samodzielnie myśleć i w większości oczekują gotowego rozwiązania (najlepiej krótki film na Yoy-Tube) i aby nie trzeba było się zastanawiać i analizować. Po prostu pokaż jak mam to zrobić, aby działało. Większość nie chce myśleć odpowiadać na pytania (w Pana przypadku należy zadać pytania chociażby o ilość, wielkość i miejsce zamocowania anten). W opinii dużej części naszego społeczeństwa fachowiec, który pyta nie ma autorytetu. Co to za fachowiec skoro o wszystko się pyta?

Prawda jest taka, że jeśli instalacja ma być dobrze wykonana musi spełniać oczekiwania inwestora (jak to ustalić bez pytań?) i być wykonana zgodnie z wytycznymi producentów i obowiązującym prawem (w tym wymogami ubezpieczycieli). Przecież bez ustalenia szczegółów nie można nawet wykonać dobrego projektu np. projektu zewnętrznej instalacji odgromowej.

Kilkukrotnie spotkałem się z sytuacją w której przy próbie rozmowy z inwestorem to często pada błędna w mojej ocenie argumentacja „ja nie będę wydziwiał, zróbmy tak jak u sąsiada przecież wszyscy tak robią i jest dobrze, kogo stać na takie dziwactwa”. Cóż, wolna wola u człowieka to błogosławieństwo, ale często również przekleństwo. Jeśli w przyszłości coś się stanie (wypadek lub znaczna strata materialna co spowoduje brak wypłaty odszkodowania), wówczas ci sami ludzie narzekają i tłumaczą się „a kto to wiedział”, lub „przecież zatrudniłem fachowców”.

Co jakiś czas otrzymuje telefoniczne lub mailowe zapytania od instalatorów co robić, bo zdarzył się wypadek i teraz są kłopty… Aż nie mogę się powstrzymać przed przytoczeniem przysłowia „mądry Polak po szkodzie”. Cóż wówczas mam im powiedzieć? Jak powinni robić? Wówczas jedynie mogę podpowiedzieć gdzie szukać szansy na wybronienie się i doradzić kontakt z dobrym prawnikiem specjalizującym się w tego typu sprawach.

Wspomina Pan, że otrzymał Pan komplet projektów branżowych. Proponuję zacząć od uściślenia nazewnictwa i ustalenia czy to co Pan otrzymał jest projektem i czy otrzymane projekty wzajemnie się uwzględniają (chociażby poprzez kompletną ochronę przeciwprzepięciową). Wielokrotnie rozmawiałem z różnymi biurami projektowymi i mogę nadmienić, że wykonanie rzetelnego projektu instalacji elektrycznej oraz teletechnicznej, czyli alarmowej, monitoringu sieci LAN i WLAN, zewnętrznej instalacji odgromowej i uziemienia zajmuje około 3-4 miesięcy (najdłużej trwają ustalenia z inwestorem) co wiąże się z kosztem wykonania projektu zaczynający się od około 15 000 zł dla domku jednorodzinnego mniej więcej o powierzchni około 150 m². Warto zaznaczyć, że w tego typu projekty zaangażowanych jest kilku branżowych projektantów oraz osoba która nadzoruje, aby wszystkie projekty były spójne i wzajemnie się uzupełniały. Jeśli w budynku ma być zainstalowany system sterowania typu Smart Home wówczas koszt projektu może być wyższy.

Aby łatwiej było zrozumieć o czym piszę proszę pobrać poniższy przykładowy projekt instalacji odgromowej wykonany dla domku jednorodzinnego i porównać go z przesłanym przez Pana „projektem” (zdjęcia zamieszczone na początku artykułu). 

• Pobierz projekt instalacji odgromowej cz. 1 opis >>
• Pobierz projekt instalacji odgromowej cz. 2 rysunki >>

Rozumiem, jak wielu innych inwestorów kupił Pan projekt domu i w celu ograniczenia kosztów wykonuje Pan wiele prac samodzielnie więc poniesienie dodatkowych i nie małych kosztów projektów pewnie Pana zaskoczyło. Zresztą sam projekt to nie wszystko, bo na jego podstawie należy wykonać skuteczną czyli kompletną ochronę odgromową w skład której wchodzi również ochrona przeciwprzepięciowa.

Ile kosztuje kompletna ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa?
Jeśli koszt budowy domku jednorodzinnego wynosi 700 000 zł to właściwie wykonana instalacja odgromowa i przeciwprzepięciowa kosztuje 1 – 2 % wartości całości (dodatkowo należy pamiętać o pozostałych elementach instalacji elektrycznej i teletechnicznej).

Jeśli dodamy do tego, iż w przypadku strat ubezpieczyciel może nie wypłacić odszkodowania (patrz wcześniejsza część opracowania) to bezwzględnie trzeba się dobrze zabezpieczyć. Zauważmy, iż w przypadku budowy finansowanej z kredytu beneficjentem ubezpieczenia jest BANK – cesja ubezpieczenia. Kredytobiorca nie dostanie nic – nawet jeśli ubezpieczyciel zapłaci!

Źródło: Jak dobrać i zamontować ogranicznik przepięć? Poradnik – Zasilanie

Tu doszedłem do sedna problemu. Większości osób budujących dom, brakuje pieniędzy więc po co dociekać jak ma być poprawnie wykonane? Jeszcze okaże się, że trzeba zrobić inaczej – drożej. Przecież kredytu dodatkowego raczej nikt nie da, inni się budują robią „zwykłe instalacje elektryczne i to działa” więc, aby tylko szybko się wprowadzić przymykając oko na większość mniej widocznych niedociągnięć np. nierówno wykonana ściana jest widoczna więc to musi być poprawione, natomiast przewody po zatynkowaniu „znikają” więc nie ma się czym przejmować ważne, że „prąd jest w gniazdku i żarówka świeci”.

Projekt instalacji odgromowej – nieświadomość jest błogosławieństwem!

Szanujmy pieniądze i swoją pracę. Buduje Pan dla siebie, więc płacąc proszę wymagać odpowiedniej jakości. W tym przypadku jeśli płacił Pan za projekt w ramach którego były projekty innych instalacji należy tego wymagać. Proponuje zacząć od sprawdzenia co dokładnie zawierała umowa kupna projektu? Może okazać się przydatna pomoc prawnika. Na potrzeby tego artykułu zerknijmy na definicję słowa „projekt budowlany” np. na podstawie Wikipedii:

Projekt budowlany – opracowanie, zbiór dokumentów i projektów podlegający prawnemu zatwierdzeniu przedstawiający plany inwestycji budowlanej w formie i zakresie określonym w odpowiednim rozporządzeniu Dz.U. 2020 poz. 1609 stanowiący część dokumentacji budowy, którego zawartość określa ustawa Prawo budowlane Dz.U. 2021 poz. 2351.

Projekt budowlany powinien być sporządzony zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub warunkami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz warunkami przepisów prawnych w szczególności warunkami ustawy Prawo budowlane i powołanych do niej aktów wykonawczych.

W większości przypadków zakres projektu budowlanego stanowią:

• projekt zagospodarowania działki lub terenu,
• projekt architektoniczno-budowlany;

…

Dodatkowo w celu realizacji konkretnego obiektu budowlanego mogą być potrzebne następujące projekty:

• Projekt techniczny wyrobu budowlanego Dz.U. 2020 poz. 215 sporządzony przez projektanta obiektu budowlanego lub z nim uzgodniony oraz rysunki i opracowania służące realizacji budowy.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Projekt_budowlany

Proponuje również zgłębić temat, czym różni się projekt budowlany od projektu wykonawczego, jaka jest odpowiedzialność elektryka i jak sporządzać umowę. W internecie znajdzie Pan trochę wiedzy np. tu:

• Inżynier budownictwa Projekt budowlany a projekt wykonawczy.
• Zawód elektryka i odpowiedzialność za wykonanie instalacji elektrycznej – co mówią przepisy?
• Umowa na wykonanie usług remontowych i budowlanych. Co powinna zawierać?
• Po co mi umowa?

Podsumowując projekt instalacji odgromowej

W mojej ocenie, każdy projekt powinien zawierać obliczenia i wstępne założenia a w materiałach które Pan przesłał tego nie widzę. Bez wstępnych założeń i obliczeń, nie można wiedzieć, czy zaproponowane rozwiązanie spełnia pokładane w nim nadzieje i czy będzie skuteczne? Wykonanie projektu wymaga od projektanta (człowieka z wiedzą i uprawnieniami) sporej ilości czasu za który należy mu zapłacić. W większości przypadków koszt wykonania projektu zewnętrznej instalacji odgromowej (LPS zewnętrznego) będzie droższy niż koszt zakupu materiału na jej wykonanie.

Wiele firm idzie na skróty, (dysponując potężnym doświadczeniem w danej dziedzinie) na budownictwo jednorodzinne wykonuje uproszczone rysunki wykonawcze np. instalacji odgromowej. Tego typu „projekty” w większości przypadków są dobre pod warunkiem że dostarczone są wszystkie wymagane informacje oraz że uproszczonych obliczeń dokonuje osoba posiadająca wiedzę i odpowiednie doświadczenie. Takie uproszczone rysunki przez większość osób są mylnie nazywane projektem. Pamiętajmy jednak, że pewność co do skuteczności danego rozwiązania można uzyskać dopiero po wykonaniu szczegółowych obliczeń, czyli projektu.

Nawiązując do projektu instalacji odgromowej, bardzo ważnym i najczęściej lekceważonym zagadnieniem jest zachowanie minimalnego odstępu seperującego (izolacyjnego) pomiędzy elementami zewnętrznej instalacji odgromowej a innymi przewodzącymi prąd instalacjami lub elementami konstrukcyjnymi budynku. W przypadku uderzenia pioruna brak tego odstępu spowoduje niekontrolowane przedostanie się części prądu pioruna na inne instalacje i doprowadzi do uszkodzeń lub zniszczenia podłączonych do nich urządzeń a nawet może zniszczyć izolację kabli i przewodów znajdujących się w ścianach.  

Poniżej link do materiału gdzie zagadnienie minimalnego odstępu izolacyjnego zostało wyjaśnione:

Usystematyzowaną wiedzę odnośnie wykonania instalacji odgromowej znajdzie Pan w poniższym kompletnym poradniku:

Na koniec proponuję skontaktować się np. z Elko-Bis (może się Pan powołać na wiedzę z moich artykułów) i poprosić o wycenę kompletnego projektu, lub o sporządzenie uproszczonego rysunku wykonawczego wraz z doborem elementów. Należy pamiętać, że rozwiązanie które Pan otrzyma, nie będzie uwzględniało odstępów izolacyjnych od innych instalacji np. przewodów wewnątrz budynku. Proszę przesłać np. do Elko-Bis projekt budynku z naniesionymi wymiarami, wszystkimi kominami, nasadami kominowymi, antenami, fotowoltaiką i innymi elementami, które w przyszłości planuje Pan zamontować na dachu. Formularz kontaktowy znajdzie Pan na stronie: http://elkobis.com.pl/baza-wiedzy/wycena-instalacji/

Pytanie cz. 2

Dziękuję za szybką i wyczerpującą odpowiedź. Im bardziej zagłębiłem się w temat LPS, tym bardziej utwierdziłem się w tym, że to co otrzymałem nie można nazwać projektem instalacji odgromowej. Zgodzę się z Panem w 100% że dobrym pomysłem będzie skontaktowanie się z firmą która naprawdę nie robi tego po łebkach tylko rzetelnie i profesjonalnie przygotuje dla mnie projekt. Szczególnie że gdzieś z tyłu głowy cały czas mam myśl o montażu paneli fotowoltaicznych (jak nie teraz to w najbliższej przyszłości) i dobrze by było uwzględnić to w projekcie LPS. Dziś akurat przeczytałem serie opracować prof. Sowy na ten temat i trochę uzupełniłem swoją wiedzę.
Przy okazji chciałbym pogratulować strony, naprawdę znalazłem na niej bardzo dużo przydatnych informacji (nie tylko o LPS) które z kolei spowodowały nagłą chęć zgłębienia różnych zagadnień w tym o LPS. 🙂

Jeszcze raz dziękuje

Pozdrawiam
Andrzej

Odpowiedź cd.

Panie Andrzeju, w omawianym zagadnieniu przydadzą się Panu dwa poniższe artykuły:

• Jak dobrać i zamontować ogranicznik przepięć? Poradnik – Zasilanie.
• Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe teletechniki, czyli: anten, kamer, LAN itd. – Poradnik